Το έθιμο «Λουκαντζάρια» ή «Καρκαντζάλια», αναβίωσε και πάλι φέτος Γόμφους & Παλαιομονάστηρο αντίστοιχα, σήμερα Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2023, παραμονή των Φώτων, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γόμφων και ο Σύλλογος Γυναικών Παλαιομοναστήρου, δίνοντας μια μοναδική, αλλιώτικη «γεύση» παράδοσης & σ’ αυτές τις Χριστουγεννιάτικες γιορτές.
Ο σκοπός του όλου εθίμου διπλός. Από τη μια να εκδιωχθούν τα κακά πνεύματα, από την άλλη η διασκέδαση τόσο των συμμετεχόντων, όσο & όσων το παρακολουθούν.
Το συγκεκριμένο έθιμο, που σε διάφορες περιοχές της χώρας έχει & τη δική του ξεχωριστή, κατά κάποιο τρόπο ονομασία, την ίδια όμως σημασία, έχει αρχαίες παγανιστικές ρίζες & συμβολίζει εν ολίγοις, το διώξιμο των κακών πνευμάτων, που στην προκειμένη περίπτωση είναι οι καλλικάντζαροι, οι οποίοι εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (25 Δεκεμβρίου – 6 Ιανουαρίου), καθώς σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, τις μέρες αυτές τα «νερά είναι αβάφτιστα» και οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους και να τους ανακατέψουν τα σπίτια.
Η κάθε παρέα των «Καρκαντζαλέων» ή «Λουκαντζάρηδων», αποτελείται απαραίτητα από ένα νεόνυμφο ζευγάρι(η νύφη είναι άνδρας μεταμφιεσμένος), γιατρό, αρκουδιάρη με την αρκούδα του, ιερέα, γιαγιά με την ρόκα, αλλά & με έναν ντουρβά γεμάτο στάχτη που την πετάει σε όσους θέλουν να τους βλάψουν, καθώς & την συνοδεία τους…μασκοφόρους φουστανελάδες ή ντυμένους με προβιές, ζωσμένους με κουδούνια.
Η κάθε παρέα λοιπόν περιδιαβαίνει το χωριό μπαίνοντας στην αυλή κάθε σπιτιού, με τους κουδουνοφόρους να χτυπάνε πολύ δυνατά τα κουδούνια τους, για να διώξουν τα κακά πνεύματα, με τον ανάλογο αγιασμό του ιερέα.
Γι’ αυτή τους την προσφορά, ως αντάλλαγμα, η νοικοκυρά κερνάει τη νύφη, (η οποία σημειωτέον πρέπει να σκύψει & να φιλήσει το χέρι της προσφοράς), χρήματα(αυτό γίνεται σήμερα), λουκάνικο το οποίο καρφώνεται σε ξύλινη σούβλα την οποία μεταφέρει μεταμφιεσμένος κουδονοφόρος, φώτα(ζυμωτό στρόγγυλο κουλούρι), νεφραμιά(χοιρινό κρέας), καθώς παλαιότερα στις μέρες των Χριστουγέννων υπήρχε «εν αφθονία», αφού το κάθε νοικοκυριό εξέτρεφε γουρούνι πολλών κιλών(πάνω από 150), για να εξασφαλίσει εκτός από το κρέας & την λίπα, την οποία την αποθήκευαν σε ντενεκέδες & την χρησιμοποιούσαν αντί για λάδι.
Η εκδήλωση παίρνει τέλος συνήθως στο «μσουχώρ=το μέσον του του χωριού» δηλ. την πλατεία, όπου συγκεντρώνονται οι «Καρκαντζαλαίοι» η «Λουκαντζαραίοι», γλεντώντας μαζί με τους υπόλοιπους συγχωριανούς τους την «απαλλαγή» τους από τα κακά πνεύματα.
Στις μέρες μας τέτοιες εκδηλώσεις αναβίωσης του εθίμου, διοργανώνονται από τους κατά τόπους Πολιτιστικούς Συλλόγους με σκοπό την διατήρηση του εθίμου, κρατώντας έτσι άσβεστη την ανεξάντλητη ελληνική παράδοση, με την οποία γαλουχήθηκαν γενιές & γενιές Ελλήνων, κόντρα σε καθετί ξενόφερτο & παράταιρο στην ιδιοσυγκρασία & την Ιστορία μας!
