(Του Βασίλη Πανάγου, εκπαιδευτικού – συγγραφέα)
Εφιάλτης έγινε για τα νοικοκυριά ο λογαριασμός του ρεύματος. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η πανδημία και οι επιπτώσεις που αυτή προκάλεσε στην παγκόσμια οικονομία, σε συνάρτηση με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έφερε το τελειωτικό κτύπημα με το σφοδρό κύμα των ανατιμήσεων στα καύσιμα και γενικά σε όλα τα καταναλωτικά αγαθά. Εύλογα, λοιπόν, ο κόσμος ανησυχεί και επικαλείται το γνωστό αρχαίο ρητό: «Ενός κακού μύρια έπονται».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, εξαρτημένη ενεργειακά από το ρώσικο φυσικό αέριο δείχνει ανήμπορη να αντιδράσει και καλείται να πληρώσει τα σπασμένα. Οι προβλέψεις διαφαίνονται δυσοίωνες και οι συνέπειες τρομακτικές, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Πούτιν απειλεί να κλείσει τις στρόφιγγες παροχής φυσικού αερίου προς τις «μη φιλικές χώρες» της δύσης, εφόσον η πληρωμή δεν γίνει σε ρούβλια. Ωστόσο, οι φουσκωμένοι λογαριασμοί στο ηλεκτρικό ρεύμα εμφανίστηκαν πριν από τον πόλεμο. Η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου που επηρέασε την αξία του ηλεκτρικού ρεύματος αποτελεί τη μισή αλήθεια.
Η άλλη μισή έχει να κάνει με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Δηλαδή, με την εμπορευματοποίηση και κατά συνέπεια την ιδιωτικοποίηση του ρεύματος. Πρόκειται για την περιβόητη «ρήτρα αναπροσαρμογής» η οποία εκτόξευσε στα ύψη τις τιμές των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος και επιβάρυνε τα νοικοκυριά. Το 2020 η ιδιωτική πλέον ΔΕΗ εμφάνισε υπερδιπλάσια κέρδη. Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκαν και τα κέρδη των υπολοίπων εταιρειών. Και ενώ οι εταιρείες ενέργειας θησαυρίζουν, οι τσέπες των καταναλωτών αδειάζουν και η κοινωνία οδηγείται σε φτωχοποίηση.
Ο λαός απροστάτευτος από τους κερδοσκόπους – καπιταλιστές, μάταια επιζητεί ελπίδα σωτηρίας από κυβερνήσεις άτολμες και άπραγες, που συνεχίζουν να υπερασπίζονται μαζί με την ΕΕ τη συνδημιουργία του θεσμικού πλαισίου της «πράσινης μετάβασης». Με λίγα λόγια, «πράσινα φούμαρα» που επινόησαν οι υπερασπιστές της κερδοσκοπίας, με αποτέλεσμα η τελική τιμή ενός κοινωνικού αγαθού όπως το ρεύμα να διαμορφώνεται μέσα από τα χρηματιστήρια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού θεμελίωσε ένα σύστημα δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων, φρόντισε να απονείμει δωρεάν δικαιώματα ρύπων στις βιομηχανίες για να διαφυλάξει την ανταγωνιστικότητα.
Ωστόσο, το κόστος ρύπων το μετέφερε στις εταιρείες παραγωγής ενέργειας, οι οποίες με τη σειρά τους το φόρτωσαν στις πλάτες των καταναλωτών. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να πετύχει την ταχύτερη «απολιγνιτοποίηση» διπλασίασε το ποσοστό ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο. Η Ελληνική κυβέρνηση ως υπάκουο παιδί της μαμάς Ευρώπης, επιτάχυνε τη χρονική διαδικασία ώστε οι λιγνιτικές μονάδες της χώρας να κλείσουν πλήρως έως το 2023 (η Γερμανία έδωσε παράταση για 10 χρόνια). Αυτή η επιπόλαια κίνηση από την πλευρά της κυβέρνησης δεν έγινε φυσικά με το πρόσχημα της οικολογικής ευαισθησίας, αλλά για να δώσει μπόνους κερδών στις επιχειρήσεις φυσικού αερίου.
Το παράδοξο που συμβαίνει στη χώρα μας είναι ότι η τιμή της ενέργειας στο ελληνικό χρηματιστήριο δεν καθορίζεται με βάση τις πηγές που συμμετέχουν στην παραγωγή, όπως οι ανανεώσιμες πηγές, ο λιγνίτης, τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, κλπ, που έχουν μικρότερο κόστος, αλλά από την τιμή του ακριβότερου καυσίμου, που σήμερα είναι το φυσικό αέριο και η τιμή της αγοράς του καθορίζεται από το χρηματιστήριο του Άμστερνταμ. Για την ακρίβεια, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα διαμορφώνεται σαν να παράγεται όλη από το φυσικό αέριο, που στην πραγματικότητα συμμετέχει μόνο σε ποσοστό 35%, ενώ το υπόλοιπο 65% καλύπτεται από τις ΑΠΕ, λιγνίτη, υδροηλεκτρικά, εισαγωγή, κλπ.
Έτσι, οι πλούσιο – πάροχοι του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο την τεράστια αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, που περνάει μέσα από το ελληνικό χρηματιστήριο, κερδοσκοπώντας ασύστολα. Όπως λέει κι ο θυμόσοφος λαός: «Ο λύκος στην αντάρα χαίρεται». Το ακριβό ρεύμα στην Ελλάδα δεν ήρθε ουρανοκατέβατα, έχει ονοματεπώνυμο. Είναι η σκληρή εφαρμογή του Χρηματιστηρίου της Ενέργειας, που έφερε τα πάνω – κάτω. Δυστυχώς, σήμερα η Ελλάδα αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στα Χρηματιστήρια Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού το 100% της παραγόμενης ενέργειας στη χώρα μας περνάει μέσα από αυτό.
Έτσι, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος καθορίζεται από την τελική τιμή του φυσικού αερίου, όπως αυτή διαμορφώνεται διεθνώς.
Η κυβέρνηση, αντί να επιδίδεται σε πανηγυρικούς λόγους, διαφημίζοντας την επιδότηση του τιμολογίου που δεν αποτελεί λύση, θα ήταν χρήσιμο να βάλει «άμεσα χέρι» τους πάροχους ενέργειας οι οποίοι λειτουργούν με γνώμονα την κερδοσκοπία και με πρακτικές καρτέλ. Σήμερα, αυτό που συμβαίνει στα ελληνικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις χαρακτηρίζεται λεηλασία, χωρίς όρια και φραγμούς. Προφανώς, εδώ που φτάσαμε, μοναδική ελπίδα σωτηρίας είναι η ΔΕΗ να περάσει στο δημόσιο. Μόνο ένας εθνικοποιημένος τομέας ενέργειας μπορεί να εξασφαλίσει φθηνότερο ρεύμα.
Επιπλέον, χρειάζεται εθνική και ευρωπαϊκή στρατηγική για να παύσουμε να είμαστε ενεργειακά εξαρτημένοι από τρίτους. Επιπλέον, τη χρονική αυτή στιγμή, επιβάλλεται να τεθούν άμεσα σε πλήρη λειτουργία όλες οι «ρυπογόνες μονάδες» παραγωγής ενέργειας του λιγνίτη, μέχρι να χρησιμοποιηθούν άλλες πηγές. Επίσης, να επιταχυνθεί η μετάβαση στις ΑΠΕ με τη λειτουργία υδροηλεκτρικών μονάδων. Τα υδροηλεκτρικά φράγματα της Μεσοχώρας, Πύλης και Μουζακίου, εφόσον κατασκευαστούν και λειτουργήσουν θα συμβάλλουν σημαντικά στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος για την περιοχή μας.
Άλλωστε, οι ΑΠΕ σε συνδυασμό με τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς παράγουν φθηνό ρεύμα και συνεπώς ρίχνουν τις τιμές της ενέργειας. Επιπλέον, η χώρα μας θα μπορούσε να αξιοποιήσει την εξόρυξη των πλούσιων κοιτασμάτων σε υδρογονάνθρακες και τη δημιουργία του αγωγού EstMed, για τη μεταφορά αερίου από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη, προγράμματα που έχουν βαλτώσει. Το ενεργειακό μας μέλλον απαιτεί κατάλληλο σχεδιασμό και αποφασιστικές πολιτικές λύσεις. Ο αγώνας πάντα δικαιώνεται όταν υπηρετεί το συμφέρον των λαών και όχι των κερδοσκόπων.
