Του Χριστόφορου Τριάντη
Ο δυτικός άνθρωπος – τις τελευταίες δεκαετίες- βρίσκεται σε τροχιά αμφισβήτησης της ουσίας της ζωής. Αυτό που κυριαρχεί, είναι η «προσωποποίηση» των πραγμάτων (της ύλης). Μια θέση η οποία έχει να κάνει με τον «προσδιορισμό» του ανθρώπου, ως νάρκισσου.
Tα πρώτα βήματα του ατόμου -από την εποχή των προσωκρατικών φιλοσόφων -ήταν να βγει από το «εγώ» του και ν’ «ανακαλύψει» τον άλλο άνθρωπο, κατόπιν να δημιουργήσει κοινωνία και πολιτισμό. Στην εποχή μας, αυτή η αντίληψη έχει αλλάξει άρδην. Ο άνθρωπος ακολουθεί την αντίστροφη πορεία που διακρίνεται από την «απαξίωση» των αξιών (της ζωής).
Το άτομο μεταβάλλεται σε νάρκισσο και διαμορφώνει το κοινωνικό «γίγνεσθαι» πάνω στο «εγώ» του. Συγχρόνως , κατασκευάζει μια «στερητική μετα-σχέση» που δεν είναι άλλη από την αυτό-λατρεία.
Κατ’ αρχήν, το ναρκισσιστικό άτομο προχωρεί στην αποδόμηση των σχέσεων. Τα πάντα συστεγάζονται κάτω από την έννοια της χαλαρότητας. Χαλαρά δουλεύει, χαλαρά σκέπτεται, χαλαρά ερωτεύεται, χαλαρά αξιοποιεί τις όποιες κοινωνικές επαφές (επιδεικνύοντας τις περισσότερες φορές υπέρμετρη κι ανούσια οικειότητα). Φυσικά, στον ελεύθερο χρόνο του, είναι απασχολημένο είτε με το κινητό τηλέφωνο, είτε με τον προσωπικό υπολογιστή, είτε με «εύπεπτα» μουσικά ακούσματα και τηλεοπτικά μηνύματα (καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου). Καθετί που κουράζει, είναι ψυχοφθόρο και αμφισβητεί τη χαλάρωση .
Το «εγώ – θεός» επαγγέλλεται την απαξίωση του πολιτισμού και της κοινωνικής οργάνωσης, χωρίς να αμφισβητεί επουδενί τον ταξικό χαρακτήρα της. Όλα όσα σχετίζονται με την κρατική λειτουργία, την εκπαίδευση, την εργασία, τη θρησκευτική πίστη, την υπεράσπιση της πατρίδας είναι υπό αίρεση. Τώρα, ο άνθρωπος έχει γίνει μοντέρνος. Η παράδοση και η παραδοσιακή κοινωνική δομή θεωρούνται ξεπερασμένες και καταπιεστικές (όχι όμως στο επίπεδο ότι διατηρούν την κοινωνική ανισότητα) . Έτσι, η χαλαρότητα και το δήθεν μοντέρνο (το οποίο βαπτίζεται προοδευτικό, σύγχρονο, μεταρρυθμιστικό) επιφέρουν καίρια πλήγματα στην παιδεία και την εκπαιδευτική διαδικασία. Απουσιάζει ο σεβασμός και η προσοχή. Οι διαχωριστικές γραμμές καταργούνται από ένα ψευδεπίγραφο εκδημοκρατισμό, και προωθείται μια δήθεν παραχώρηση δικαιωμάτων (χωρίς τις αντίστοιχες υποχρεώσεις).
Ο ασκητισμός στην εκπαίδευση θεωρείται ως ένα αναχρονιστικό είδος που «ξεβολεύει» τους ενδιαφερομένους , από τη συνεχή ραστώνη και την αποχαύνωση. Από την άλλη, η επαφή με την πνευματική παραγωγή αιώνων αφήνει το άτομο αδιάφορο. Απαιτεί μόνον την άμεση ευχαρίστηση των αισθήσεων και όχι τη «συμμετοχή» στην καλλιέργεια.
Η ναρκισσιστική όμως, αντιμετώπιση των καταστάσεων αφορά και την πολιτική τάξη. Τα κόμματα στην πλειονότητά τους ικανοποιούν προσωπικά συμφέροντα. Οι επικεφαλής είναι κατεξοχήν κενολόγοι και χαλαροί (άνετο ντύσιμο, συνθηματολογική προσέγγιση, νεανίζουσες συμπεριφορές, επίπλαστο χιούμορ, επαφή με τον εξατομικευμένο αθλητισμό). Αυτή η ιδεολογική κατάσταση εκφράζει απόλυτα τον άνθρωπο- νάρκισσο , αφού το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η ανυπαρξία σοβαρής πολιτικής πρότασης, από την οποία θα προέκυπταν απτά αποτελέσματα (για μια δημοκρατική κοινωνία).
Το νέο μοντέλο ζωής δεν «αγαπά» τη λέξη πατρίδα. Υιοθετείται το διεθνές αναρχικό και κοσμοπολίτικο σύνθημα : «πατρίδα μας είναι όλος ο κόσμος». Δηλαδή, η στοχοθεσία είναι να καταργηθούν οι δεσμοί που αφορούν την ιστορική πορεία και παράδοση .Ο κοσμοπολιτισμός στηρίζει ποικιλοτρόπως μια άνευρη δημοκρατία που βάζει, ως προτεραιότητα, μια σειρά ζητημάτων. Αυτά σχετίζονται με την προστασία των διάφορων μειονοτήτων (όχι μόνο των εθνικών), των ζώων, των γυναικών (φεμινισμός). Δημιουργείται και μια μοντέρνα ψευδοϊδεολογία: της οικολογικής ευαισθησίας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της ανοικτής κοινωνίας, της νομιμοποίησης των διαστροφών.
Βέβαια, το αποκορύφωμα της προσωποποιημένης ιδεολογικής τοποθέτησης είναι η ύπαρξη πλειάδας μη κυβερνητικών οργανώσεων. Οι πολυποίκιλες ΜΚΟ διατείνονται ότι κύριο μέλημά τους είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (επιλεκτικά πάντα), ακυρώνοντας τον θεσμικό ρόλο των κρατικών παρεμβάσεων. Αυτό το κατασκεύασμα συνεπικουρείται και από τα Μ.Μ.Ε, τα οποία επικεντρώνονται αποκλειστικά στο συναίσθημα των ανθρώπων. Προβάλλονται καταστροφές, διαστροφές, οτιδήποτε έχει σχέση με αγωνία, φόβο, απειλή και σκοτωμούς. Διακινείται αυτό το πλούσιο υλικό από το σύνολο των Μ.Μ.Ε, και απευθύνεται σε φοβισμένα πλάσματα , άνευ κρίσης και πνεύματος. Μετά αυτά σπρώχνονται –περισσότερο- στην απομόνωση και στον συναισθηματικό ευτελισμό.
Τεχνηέντως, το μοντέλο ζωής, είναι το εξής: «ζωή χωρίς δεσμεύσεις» . Αύξηση διαζυγίων και μονογονεϊκών οικογενειών από τη μια, ηδονισμός ( που θεωρείται ως δείγμα μοντερνισμού και νέας αντίληψης ) και πορνογραφική διάσταση τού έρωτα από την άλλη. Αυτός ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας θεωρείται πρόοδος της κοινωνίας, και η αποδοχή των όποιων ιδιαιτεροτήτων, ως το νέο «συμβόλαιο τιμής» μιας ανοικτής κοινωνίας.
Οι κάθε είδους «καλλιτεχνικές» συχνότητες προβάλλουν και τα απαραίτητα πρότυπα, για να διαφημίζουν και να στηρίζουν τις θέσεις αυτές. Κινηματογραφικοί και τηλεοπτικοί ήρωες μιας χρήσης (ή κάποιων χρόνων) δίνουν αυτήν την ακριβοπληρωμένη μάχη, έπειτα αντικαθίστανται από άλλα «υποπροϊόντα», για να συνεχιστεί η προώθηση της ναρκισσιστικής μόδας.
Η εποχή της κενολογίας και της θεοποίησης του «εγώ» έχει και την ανάγκη μιας κάποιας ιερότητας και αυτή έρχεται με τον συγκρητισμό. Θρησκεία που όλα τα ανακατεύει : τα Ευαγγέλια με το Κοράνι, τον βουδισμό με το Ταλμούδ, το ζεν με προτεσταντικές μεσσιανικές εξαγγελίες. Ένα γενικό ανακάτεμα, μια νέα θρησκεία, ένα επικίνδυνο συγκρητιστικό συνονθύλευμα , όπου τα άτομα θα παίρνουν το δικό τους κομμάτι. Αυτό που τους αρμόζει και καλύπτει τα προσωπικά τους ελατήρια.
Ο άνθρωπος – νάρκισσος δεν αγαπάει, είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του, η σχέση με τον άλλον δεν τον ενδιαφέρει .Το μόνο που τον απασχολεί είναι η ελευθερία (η οικονομική, η ερωτική, η εργασιακή, η οικογενειακή), ο αυτοκαταστροφικός καταναλωτισμός και η ψυχοπαθολογική αναγνωρισιμότητα. Το υπερβατικό εξοβελίζεται και η κοινωνία αντιμετωπίζεται ως παραδοσιακό κατασκεύασμα, το οποίο ξεπεράστηκε από την εικόνα και την τεχνολογία.
Ο άνθρωπος – νάρκισσος θέλει τη δημοκρατία που προάγει την ασύδοτη ελευθερία, που δεν ενοχλεί, που εξασφαλίζει όσο το δυνατόν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και χρόνο διακοπών, που δεν βάζει κανόνες, και όταν βάζει ξεπερνιούνται από την υποτιθέμενη «πρόοδο». Το αυτοθαυμαζόμενο άτομο πήρε τη θέση του Θεού. Έχει μια μόνο επιθυμία να ζει για πάντα, «χαλαρώνοντας» και καταστρέφοντας την οποιαδήποτε «κουραστική» κοινωνική σχέση.
