Του Βασίλη Πανάγου/Εκπαιδευτικού
Η προετοιμασία για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 έγινε με απόλυτη μυστικότητα και την κατάλληλη χρονική στιγμή. Ο ρόλος της Φιλικής Εταιρείας υπήρξε καθοριστικός για την οργάνωση και την καθοδήγηση της. Η έναρξη της Επανάστασης βρήκε –αναπάντεχα- σύμμαχο της τον Αλή πασά, όταν αυτός ήρθε σε ρήξη με την Υψηλή Πύλη.
Την άνοιξη του 1820, τα σουλτανικά στρατεύματα θα εκστρατεύσουν κατά του Αλή πασά. Στρατάρχης της εκστρατείας ορίστηκε από την Υψηλή Πύλη ο Ισμαήλ Πασόμπεης. Πρόσωπο εχθρικό για τον Αλή, που έγινε η αιτία και αφορμή να στρέψει τα βέλη του ο σουλτάνος εναντίον του σατράπη των Ιωαννίνων. Ο δερβέναγας των Τρικάλων Σουλεϊμάν πασάς, όταν έλαβε τη διαταγή από τον σουλτάνο να πολεμήσει τον Αλή, απέστειλε εγκύκλιο προς τους μουσουλμάνους και χριστιανούς να πάρουν τα όπλα.
Το κείμενο αυτής της εγκυκλίου αλλοιώθηκε από τον μυημένο στη Φιλική Εταιρεία Νικόλαο Παππά, γραμματικό του Σουλεϊμάν, και πήρε τη μορφή προκήρυξης που καλούσε τους χριστιανούς να οπλιστούν για την προστασία τους.
Τον Ιούνιο του 1820, αρκετοί Έλληνες καπεταναίοι και Αλβανοί μπέηδες εγκατέλειψαν τη στήριξή τους στον Αλή, και προσχώρησαν στο στρατόπεδο του Πασόμπεη. Το ίδιο έκανε κι ο Στορνάρης, όταν είδε ότι ο Αλή πασάς στρατιωτικά αποδυναμώνεται. Ήταν μια διπλωματική κίνηση, με σκοπό να διασώσει από τον χαλασμό το αρματολίκι του.
Οι Τούρκοι γνώριζαν ότι ήταν προσκείμενος στον πασά των Ιωαννίνων. Γράφει ο Κασομούλης για τα όσα του αφηγήθηκε ο καπετάνιος: «Ἃμα εἶδα ὃτι οἱ Ἀλβανοί τόν προδίδουν (τον Αλή πασά) καί ὑποχωροῦν (λιποτακτούν), ἒγραψα τόν Πασιόμπεην, ὃστις ὓπώπτευεν νά εἰσέλθη γνωρίζοντάς με ὠφέλημον, νά κινηθῆ καί τοῦ γίνομαι ὁδηγός». Πράγματι, ο Στορνάρης άνοιξε τα περάσματα του Ασπροποτάμου, και διευκόλυνε τη διέλευση των σουλτανικών στρατευμάτων από τα Τρίκαλα για τα Γιάννενα.
Το καλοκαίρι του 1820, τα τουρκικά στρατεύματα του Πασόμπεη ξεκινούν την πολιορκία του Αλή πασά στο κάστρο των Ιωαννίνων. Εκείνη την περίοδο, στα Γιάννενα βρίσκονται αρκετοί Έλληνες οπλαρχηγοί, μεταξύ των οποίων οι Στορνάρης, Μπότσαρης, Λιακατάς, και άλλοι. Τα συμβάντα που διαδραματίστηκαν στα Γιάννενα, εξιστορεί στον Κασομούλη ο Στορνάρης: «Μένει ἂλλοτε νά σέ διηγηθῶ ἒπειτα πόσα ἐκάμαμεν μέ τόν Μάρκον Μπότζιαρην καί λοιπούς εἰς Ἰωάννινα, ἀφοῦ ἐλάβομεν τό πνεῦμα τῆς ἐπαναστάσεως νά ἐκπληρώσωμεν τούς ὃρκους μας».
Κατά τον Κασομούλη, ο Στορνάρης μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1816 από τον Κωνσταντίνο Τουρτούρη. Η χρονολογία (1816) που δίνει ο Κασομούλης δεν φαίνεται πιστευτή, κι αυτό γιατί η Φιλική Εταιρεία από την ίδρυσή της το 1814 έως το 1817 αριθμούσε λιγότερα από 30 μέλη, που ήταν κυρίως Έλληνες της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας. Η μύηση στη Φιλική Εταιρεία εξαπλώθηκε ραγδαία μετά το 1818 και το 1820 επεκτάθηκε σε όλη σχεδόν την Ελλάδα. Ο Στορνάρης μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία τον καιρό της πολιορκίας του Αλή πασά στα Γιάννενα (1820). Άλλωστε, κι ο ίδιος ο καπετάνιος ομολογεί χαρακτηριστικά ότι εκεί έλαβε «το πνεύμα της Επαναστάσεως».
Από τότε και στο εξής σταμάτησε την υποστήριξη του στον Ισμαήλ Πασόμπεη. Κρατούσε ουδέτερη στάση, όπως και οι υπόλοιποι οπλαρχηγοί, ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες της Φιλικής Εταιρείας. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να τονιστεί ο σημαντικός ρόλος του Χριστόφορου Περραιβού που συνέβαλε στη διάδοση του απελευθερωτικού μηνύματος, μαζί με τον Αλέξιο Νούτσο, τον Αθανάσιο Ψαλλίδα με αρκετούς ακόμη Ηπειρώτες φιλικούς.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, με προκήρυξη που απέστειλε στις 7 Οκτωβρίου 1820, προς τους Αρχηγούς των Ελληνικών Στρατευμάτων, από το Ισμαήλιο της Βεσσαραβίας, τους καλούσε να ξεσηκωθούν. Γράφει ο Υψηλάντης: «Ἐγγίζει πλέον ὁ καιρός, τόν ὁποῖον τοσούτους αἰῶνας ἐπροσμέναμεν! Ἡ προσκλητική σάλπιγξ τῆς πατρίδος ἐντός ὀλίγου μέλλει νά ἠχήση! Διά τοῦτο σας στέλλω τόν ἀνδρεῖον καί γενναῖον Περραιβόν, τόν παλαιόν συνασπιστήν σας, μέ τόν ὁποῖον πολλάκις συνηγωνίσθητε κατά τῶν ἐχθρῶν τῆς πίστεως καί πατρίδος, καί ἐμοιράσατε εὐτυχίας καί ταλαιπωρίας. Αὐτός θέλει σας ἐξηγήσει τούς σκοπούς μου καί σας δώσει τάς διαταγάς μου».
Στα τέλη Αυγούστου του 1820, ο Ιωάννης Ζαμπέλιος έλαβε από αντιπρόσωπο του Υψηλάντη το μήνυμα να γίνει σύσκεψη των φιλικών οπλαρχηγών της Στερεάς Ελλάδας. Πράγματι, την Κυριακή 30 Ιανουαρίου 1821, πραγματοποιείται στη Λευκάδα και στο σπίτι του Ζαμπέλιου η μυστική συνάντηση των καπεταναίων. Σ’ αυτή παρευρέθηκε κι ο Νικόλαος Στορνάρης, μαζί με άλλους οπλαρχηγούς. Το θέμα που συζητήθηκε αφορούσε την προετοιμασία των Ελλήνων για τον ξεσηκωμό, και αναγγέλθηκε στους συγκεντρωμένους η έναρξη του ένοπλου αγώνα την 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού.
Η είδηση έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό από τους παρευρισκόμενους. Ακολούθησε η ορκωμοσία τους στο ξωκλήσι της Παναγίας των Βλαχερνών. Στην τοιχοποιία του ναού υπάρχει μαρμάρινη πλάκα που αναφέρεται στο ιστορικό γεγονός, και μνημονεύονται τα ονόματα των φιλικών και των οπλαρχηγών. Τη συγκινητική στιγμή της ορκωμοσίας περιγράφει ο Ι. Ζαμπέλιος: «Γονυπετεῖς καί δακρύοντες ὃλοι παρακάλεσαν τόν Δημιουργόν νά σώση τήν ἀνεγειρομένη Ἑλλάδα καί νά στεφανώση τό ἒργο των μέ τήν θείαν χάριν».
Το χρονικό διάστημα μεταξύ 26 – 29 Ιανουαρίου 1821, έγινε και η συνέλευση της Βοστίτσας (σημερινό Αίγιο), στην οποία πήραν μέρος προύχοντες της Αχαΐας, Κορινθίας και Αρκαδίας, ανώτεροι κληρικοί και ο Παπαφλέσσας ως απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας. Οι προεπαναστατικές συναντήσεις της Βοστίτσας και της Λευκάδας ήταν καθοριστικές για την οργανωτική προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης.
Ο Στορνάρης μετά την συνάντηση της Λευκάδας επιστρέφει στο Ασπροπόταμο. Η πρώτη του ενέργεια ήταν να ενημερώσει τους έμπιστους συνεργάτες του, και ξεκινάει την προετοιμασία για την εξέγερση ενισχύοντας τα ένοπλα σώματα με τη στρατολόγηση των ανδρών. Τον Ιούλιο του 1821 ξεσπά η Επανάσταση στην περιοχή Ασπροποτάμου, με τα γνωστά συνταρακτικά γεγονότα και τις συνέπειες της. Η Επανάσταση στο Ασπροπόταμο αποτελεί ένα σημαντικό και ξεχωριστό κεφάλαιο για την τοπική μας ιστορία και θα δημοσιευθεί σε επόμενο άρθρο.
- Το παρόν κείμενο δημοσιεύεται με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Τα αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο μου που εκδόθηκε πρόσφατα, με τίτλο: Ο Νικόλαος Στορνάρης και το Αρματολίκι Ασπροποτάμου – Η Επανάσταση του ’21 και οι εθνικοί αγώνες έως την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881).
