Μια λαμπρή επίσκεψη μετά τις Άγιες ημέρες της Λαμπρής πραγματοποίησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Γόμφων, με τη σημαντική αρωγή των Γονέων τους, στην άκρη του Μοριά, στα μέρη που έμειναν απάτητα από αλλόθρησκους εισβολείς, στις 18 και 19 του Μάη, ημέρες που είναι αφιερωμένες στα Μουσεία και στη μνήμη της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
Έπειτα από ένα ολονύχτιο ταξίδι, το οποίο έκαναν τόσο ξεκούραστο και ασφαλές οι εξαίρετοι και αξιόπιστοι οδηγοί του Υπεραστικού ΚΤΕΛ του Νομού Τρικάλων που τους μετέφεραν, αισθάνθηκαν τον «αέρα» της Πελοποννήσου. Περνώντας τον Ισθμό της Κορίνθου και διασχίζοντας τόπους ιστορικούς, οι οποίοι σήκωσαν το ανάστημά τους και το λάβαρο της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, ο πρώτος σταθμός αυτής της υπέροχης και μοναδικής εμπειρίας αποτέλεσε η πόλη της Σπάρτης, η πρωτεύουσα του Νομού Λακωνίας.
Εκεί επισκέφθηκαν το Μουσείο Ελιάς & Ελληνικού Λαδιού (ΜΕΕΛ), το οποίο ανήκει στο Δίκτυο Θεματικών Τεχνολογικών Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς και στεγάζεται στο χώρο της παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε από το Δήμο Σπαρτιατών.
Με περισσή ευγένεια ο υπεύθυνος του χώρου τους μετέφερε στα διάφορα θεματικά επίπεδα που αφορούσαν: στη μακραίωνη ιστορία της ελιάς και του λαδιού και στην πολύπλευρη συμβολή τους στον πολιτισμό του ελλαδικού χώρου, στη μορφολογία του ελαιόδεντρου και την καλλιέργειά του, στην εξέλιξη της τεχνολογίας της ελαιοπαραγωγής στον ελλαδικό χώρο και την εκμετάλλευση των υποπροϊόντων της διαδικασίας ελαιοπαραγωγής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η υπαίθρια έκθεση του Μουσείου, όπου εκτίθενται τρία ακριβή αντίγραφα ελαιοτριβείων: ένα της Προϊστορικής εποχής, ένα των Ελληνιστικών χρόνων και ένα της Βυζαντινής περιόδου.
Με πολύ ευχάριστες εντυπώσεις και πολύτιμες γνώσεις στη φαρέτρα τους ανηφόρισαν με σεβασμό και κατάνυξη προς την παρακείμενη σεπτή Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Εκεί τους περίμεναν και τους υποδέχθηκαν με αγάπη και ζεστασιά ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης και Ηγούμενός Της Γέροντας Εφραίμ, καθώς και σεβαστοί πατέρες αυτής (που συνέβαλαν σημαντικά στο παρελθόν στην εργασία του Σχολείου με θέμα: ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ).
Μετά από την προσκύνηση στο Καθολικό, ακολούθησε μια εμπεριστατωμένη ομιλία για την ιστορία της Μονής και το βίο και το μαρτύριο των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Η Ιερά Μονή είναι κτισμένη σε μια περιοχή με σπάνιο φυσικό κάλλος, η οποία διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για ησυχαστική ζωή, μια ζωή που εμπνέει και συγκινεί τους Μοναχούς.
Το καθολικό Της είναι σπουδαίος μεταβυζαντινός Ναός, σταυροειδής με τρούλο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοιχοδομία του. Οι αγιογραφίες του αποτελούν ένα θαύμα της βυζαντινής ζωγραφικής και αγγίζουν τα όρια της υψηλής τέχνης και σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή του Καθολικού τις έφτιαξε ο περίφημος εκ Ναυπλίου καταγόμενος αγιογράφος Γεώργιος Μόσχος. Δίπλα ακριβώς από το Καθολικό βρίσκεται το παρεκκλήσιο της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγίας της Χρυσοπηγής). Επίσης υπάρχει παρεκκλήσι τιμώμενο στον Άγιο Νεκτάριο. Μεγάλη και ανεκτίμητη υπήρξε η προσφορά Της στον υλικό και πνευματικό αγώνα του Έθνους κατά την παλιγγενεσία του 1821. Είναι χαρακτηριστική η μεγάλη εκτίμηση και αφοσίωση σε Αυτήν του ηγέτη της Επαναστάσεως Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Ύστερα από το πέρας αυτής της πολύ όμορφης και ψυχοφελής επισκέψεως, της θερμής φιλοξενίας που τους παρέθεσαν οι σεβαστοί πατέρες και έχοντες την ευλογία τους, κατηφόρισαν για την πανέμορφη και μαγευτική Μονεμβασιά, όπου και θα διανυκτέρευαν. Πραγματικά οι πρώτες εικόνες από αυτόν τον ξεχωριστό τόπο της πατρίδας μας ήταν συγκλονιστικές. Παρ’ όλη την γκρίζα και θολή ατμόσφαιρα της ημέρας ο ήλιος της καρδιάς έλαμπε γεμάτος αναζήτηση, εξερεύνηση και ενθουσιασμό.
Έπειτα από την απαραίτητη ξεκούραση και ένα δροσιστικό μπάνιο στην πισίνα του ξενοδοχείου που κατέλυσαν, κατά το απογευματάκι επισκέφθηκαν τη βυζαντινή καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, το «πέτρινο καράβι» του Ρίτσου, που στέκει καρτερικά στο νοτιοανατολικό άκρο της Λακωνικής γης, μεταφέροντας τους επισκέπτες σε ένα ονειρικό ταξίδι στο χρόνο και την ιστορία. Κάστρα και τείχη, παλιά αρχοντικά, στενά λιθόστρωτα δρομάκια, εκκλησίες, παλιές χαμηλές καμάρες, αψίδες, οικόσημα, μαρμάρινοι αυτοκρατορικοί θρόνοι, βυζαντινές εικόνες δίνουν την εντύπωση μιας πόλης φανταστικής, που δεν την άγγιξε το πέρασμα του χρόνου.
Η Μονεμβασιά είναι γνωστή σαν το «Γιβραλτάρ της Ανατολής», το «Υπερνεφελές Κάστρο» του Μοριά, το «Περιώνυμον Άστυ» του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’, η «Θεόσωστος Πόλη» των Παλαιολόγων του Μυστρά, το «Λουλούδι της Μονεμβασιάς», η «Ανθομύριστη Καστροπολιτεία» του Νότου. Ένα μικρό νησί που ενώνεται με την ενδοχώρα από μια στενή λωρίδα γης, μια γέφυρα που συνυπάρχει με το θαλασσινό στοιχείο του Μυρτώου Πελάγους. Μπαίνοντας στο βράχο από τη μοναδική είσοδο – «μόνη έμβαση» απ’ όπου και το όνομα της πόλης Μονεμβασιά – αρχίζει το ταξίδι στο παρελθόν, από τον 6ο αιώνα που κατοικήθηκε μέχρι και σήμερα.
Μπαίνοντας στην πόλη αριστερά βρίσκεται το σπίτι του Μονεμβασίτη ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσου. Στη συνέχεια, ο κεντρικός δρόμος με το βυζαντινό καλντερίμι, ο δρόμος της αγορά που οδηγεί στη Κεντρική Πλατεία με το παλαιό κανόνι και την Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού.
Απέναντι το ιστορικό διατηρητέο κτίριο του 16ου αιώνα όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβασίας. Από εδώ διακλαδίζονται οι δρόμοι προς όλες τις γωνίες του Κάστρου. Τέτοιες πανέμορφες γωνιές υπάρχουν παντού. Μετά από μία ανηφορική διαδρομή 15 λεπτών, φτάσανε στην επάνω πόλη, τον «Γούλα» όπως λέγεται, αλλά η θέα σίγουρα τους ξεκούρασε. Στα πόδια του η κάτω πόλη, τα τείχη και η θάλασσα, να παίζει το αιώνιο παιχνίδι της με το Κάστρο, ενώ λίγο πιο πάνω δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Σοφίας χτισμένη στην άκρη του απόκρημνου βράχου.
Στο Κάστρο συναντήθηκαν με τον πρωτοπρεσβύτερο και Εφημέριο του Ιερού Ναού Ελκομένου Χριστού σεβαστό πατέρα Κωνσταντίνο Κρυπωτό (που στο παρελθόν είχε συνδράμει στην εργασία του σχολείου με θέμα: ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ), ο οποίος τους μετέφερε πολλές πληροφορίες για τα θρησκευτικά μνημεία, ανάμεσα στα οποία ανέφερε ότι, εκτός του Ελκομένου Χριστού, υπάρχουν 40 εκκλησίες, μεταξύ των οποίων της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας, της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, της Παναγίας της Κρητικιάς, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Στεφάνου, του Αγίου Παύλου, της Αγίας Άννας.
Το επόμενο πρωινό φάνταζε ακόμα πιο συγκλονιστικό. Έτσι ξεκούραστοι κάπως πήραν το δρόμο για τη Γη της Ελιάς, της Μάνης, με τα υπέροχα τοπία της, τα εντυπωσιακά πυργόσπιτά της, τις γαλαζοπράσινες ακρογιαλιές της, το ανοιχτό μουσείο βυζαντινής ναοδομίας με περισσότερες από 1.800 γνωστές εκκλησίες βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, την περιοχή όπου ουδέποτε δεν εγκαταστάθηκαν Τούρκοι. Περνώντας μέσα από την κωμόπολη της Αρεόπολης, ιστορικής έδρας του Δήμου της Ανατολικής Μάνης, κατευθύνθηκαν προς το Σπήλαιο του Διρού.
Το Σπήλαιο Βλυχάδα Διρού είναι ένα από τα ωραιότερα σπήλαια και βρίσκεται στα δυτικά παράλια της Λακωνικής Χερσονήσου, στον Όρμο του Διρού. Κάτω από το λιτό τοπίο της Μάνης η φύση με ασύγκριτη τέχνη και υπομονή σμίλεψε ένα θαύμα πέρα από κάθε φαντασία, κατάλευκοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες, εντυπωσιακές κουρτίνες και αστραφτεροί κρύσταλλοι στολίζουν κάθε γωνιά του, δημιουργώντας ένα απαράμιλλο θέαμα που κόβει την ανάσα!
Παίρνοντας τις βαρκούλες οδηγήθηκαν από έμπειρους ξεναγούς εντός του Σπηλαίου αντικρίζοντας και θαυμάζοντας το εντυπωσιακό δημιούργημα της φύσης. Το νερό που εισχωρεί στις ρωγμές του ασβεστολιθικού πετρώματος και το διαλύει, δημιουργεί κυριολεκτικά σταγόνα σταγόνα, τον διάκοσμο του σπηλαίου. Το ίζημα του διαλυμένου ανθρακικού ασβεστίου σχηματίζει με πολύ αργούς ρυθμούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Μέσα στο σπήλαιο έχουν βρεθεί απολιθωμένα οστά πάνθηρα, ύαινας, λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού και το μεγαλύτερο κοίτασμα οστών ιπποπόταμων στην Ευρώπη. Κοντά στη φυσική του είσοδο έχουν βρεθεί κεραμικά που υποδηλώνουν την ανθρώπινη παρουσία. Το νερό μέσα στο σπήλαιο είναι υφάλμυρο και έχει μεγάλη σκληρότητα. Η θερμοκρασία του είναι περίπου 14°C, ενώ αυτή του αέρα κυμαίνεται από 16 έως 19°C. Η τουριστική διαδρομή έχει συνολικό μήκος 1.500 μέτρα από τα οποία τα πρώτα 1.200 είναι λιμναία και η περιήγησή τους διαρκεί περίπου 25 λεπτά.
Γοητευμένοι όλοι και με μοναδικές εμπειρίες κατευθύνθηκαν πλέον για τον τελευταίο σταθμό αυτής της διαδρομής. Την Κωμόπολη του Γυθείου, τη φυσική έδρα του Δήμου της Ανατολικής Μάνης. Διατηρώντας τη ξεχωριστή του ταυτότητα, με το αναγνωρίσιμο νησάκι που συνδέεται με το λιμάνι του, τον οκταγωνικό μαρμάρινο φάρο, την προβλήτα με τις πολύχρωμες ψαρόβαρκές και τα παλιά, νεοκλασικά ή πέτρινα σπίτια που σκαρφαλώνουν στην πράσινη βουνοπλαγιά, συμβάλει στο μοναδικό χαρακτήρα, την ιστορία και την παράδοση της Μάνης και συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο γραφικές και μαγευτικές περιοχές σε όλη την Ελλάδα.
Και κάπως έτσι αυτή η εξαιρετική και εποικοδομητική «διάδραση», που θα προσδώσει σημαντικά οφέλη σε πολλούς τομείς της μαθησιακής διαδικασίας των μαθητών και μαθητριών, έλαβε ένα τέλος για τους ταξιδευτές των Γόμφων. Τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται υπερήφανα για τους υπέροχους Γονείς τους, που σχεδιάζουν, παίρνουν πρωτοβουλίες και υλοποιούν άμεσα, προσφέροντάς τα άφθονες, ζωντανές εικόνες, μοναδικές εμπειρίες και πλούσια συναισθήματα από τον απαράμιλλο ελληνορθόδοξο πολιτισμό μας.
Όπως τυχεροί πρέπει να ένοιωσαν και κάποιοι συνταξιδιώτες, ένας από τους οποίους ήμουν κι εγώ, που πλημμυρισμένος από την αγάπη, τη ζεστασιά, τη φιλοξενία, τη θαλπωρή με τα οποία με περιέβαλαν προσπάθησα μέσα από αυτές τις γραμμές να αποτυπώσω και να αναδυθεί η μεγάλη τιμή του να είναι κάποιος συνοδοιπόρος αυτού του τόπου και του Σχολείου του με τους εξαιρετικούς ανθρώπους του, μικρούς και μεγάλους.
Με σεβασμό και ατελείωτη αγάπη
Ο Δάσκαλος της Ε΄ & ΣΤ΄ Τάξης
Πάνος Δημήτριος
