Του Χριστόφορου Τριάντη/Φιλολόγου
Η χρονολογία της 24ης Φεβρουαρίου 1821, για πολλούς Έλληνες δεν καταδεικνύει κάτι -ιστορικά- αξιοπρόσεκτο. Κάποιοι (οι πιο ενημερωμένοι περί των ιστορικών γεγονότων) τη συνδυάζουν με την προετοιμασία της επανάστασης του 1821, η οποία ξεκίνησε «επίσημα» την 25η Μαρτίου. Όμως, υπάρχουν και λίγοι που υποστηρίζουν ότι η 24η Φεβρουαρίου έπρεπε να γιορτάζεται, όχι βέβαια με την ίδια επισημότητα όπως αυτήν της 25ης Μαρτίου, αλλά τουλάχιστον με κάποια αναφορά στις σχολικές αίθουσες (και όχι μόνο).
Η 24η Φεβρουάριου 1821, αποτελεί μια προλογική «εθνική» γιορτή, γιατί σηματοδοτεί την αρχή του ξεσηκωμού των σκλαβωμένων Ελλήνων. Η αρχική επαναστατική προσπάθεια των Ελλήνων ξεκινά στη Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία ). Η « διάβαση του Προύθου» επενδύεται με αθάνατες λέξεις που «έρχονται » από ένα κείμενο μνημείο ιστορίας, γλώσσας και εθνικής περηφάνιας. Πρόκειται για την Επαναστατική Προκήρυξη την οποία εξέδωσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όταν οι Έλληνες είχαν πάρει τα όπλα και την απόφαση για τη μεγάλη Επανάσταση.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εμφορούμενος από αγνό πατριωτισμό και έχοντας μαζί του το σύνολο των Ελλήνων της διασποράς (και της Φιλικής Εταιρεία)ς διακήρυξε από το Ιάσιο της Μολδοβλαχίας την έναρξη της Επανάστασης. Είχε περάσει τον ποταμό Προύθο, φυσικό σύνορο Οθωμανικής αυτοκρατορίας και Ρωσίας, τον Ιανουάριο του 1821. O αγώνας για την ελευθερία άρχισε.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης είχε οριστεί από τη Φιλική Εταιρεία επικεφαλής του Αγώνα. Οι Έλληνες πίστεψαν στη βοήθεια της μεγάλης Ρωσίας και του τσάρου. Είχαν διαγνώσει την προϊούσα παρακμή της τουρκικής αυτοκρατορίας και δήλωναν σε όλους τους τόνους ότι «ήγγικεν η ώρα , ω Έλληνες ». Όμως, οι επαναστάτες δεν είναι πολιτικοί, τους κατευθύνουν ο ενθουσιασμός και το δίκιο και όχι οι ίντριγκες και το παρασκήνιο. Έτσι, δεν μπορούσαν να δουν τις παραμέτρους που οδήγησαν τελικά σε αποτυχία την επανάσταση στις ηγεμονίες. Σημασία έχει ότι τόλμησαν (αυτή η κίνηση είναι που μετράει στον απολογισμό, ιστορικό και λογοτεχνικό).
Η Επαναστατική Προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου είναι το πρώτο κείμενο με το οποίο οι Έλληνες, ως επίσημη πλέον οντότητα, κηρύσσουν την εθνική τους ανεξαρτησία. Ήθελαν να δείξουν στους ευρωπαίους ότι το έθνος, μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς, έχει το ιερό δικαίωμα (από τον Θεό και την ιστορία) να συνεχίσει να υπάρχει, ελεύθερο πλέον.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης δικαίως βρίσκεται στην κεντρική θέση στον πινάκα του Θ. Βρυζάκη «Η Ελλάς ευγνωμονούσα». Αποτελεί κορυφαία μορφή της επανάστασης. Ο Κολοκοτρώνης , ο Καραϊσκάκης και οι άλλοι ήρωες ήταν η φωτιά του Αγώνα, αλλά η σπίθα της ήταν οι Ιερολοχίτες, οι Φιλικοί και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Αυτοί ήταν οι πρωτεργάτες της επανάστασης.
Αξίζει λοιπόν , να δούμε ένα κομμάτι της Επαναστατικής Προκήρυξης όχι ως απλή ιστορική υπενθύμιση, αλλά ως οδηγό εθνικής αυτογνωσίας.
Η προκήρυξη έχει τον γενικό τίτλο «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Θα σταθώ στο τελευταίο κομμάτι της προκήρυξης , γιατί έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον από ιστορική και πολιτειακή πλευρά .
«…….Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος! Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών! Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, οι οποίοι, διά να μάς αφήσωσιν ελευθέρους, επολέμησαν και απέθανον εκεί! Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν τον Επαμεινώνδου Θηβαίου, και του Αθηναίου Θρασυβούλου, οίτινες κατετρόπωσαν τους τριάκοντα τυράννους, εις εκείνας του Αρμοδίου και Αριστογείτονος, οι οποίοι συνέτριψαν τον Πεισιστρατικόν ζυγόν, εις εκείνην του Τιμολέοντος, όστις απεκατέστησε την ελευθερίαν εις την Κόρινθον και τας Συρακούσας, μάλιστα εις εκείνας τον Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους, του Λεωνίδου και των τριακοσίων, οίτινες κατέκοψαν τοσάκις τους αναριθμήτους στρατούς των βαρβάρων Περσών, των οποίων τους βαρβαροτέρους και ανανδροτέρους απογόνους πρόκειται εις ημάς σήμερον, με πολλά μικρόν κόπον, να εξαφανίσωμεν εξ ολοκλήρου.
Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι η Πατρίς Μάς Προσκαλεί!
Αλέξανδρος Υψηλάντης
Την 24ην Φεβρουαρίου 1821
Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου»
Ο Υψηλάντης προχωρεί στην αναφορά των κλασσικών μαχών της αρχαιότητας του Μαραθώνα και των Θερμοπύλων, θέλοντας να τονίσει την αξία των συγκρούσεων τόσο για τους Έλληνες όσο και για όλον τον πολιτισμένο κόσμο. Με αυτές τις μάχες διασώθηκαν τα ιδεώδη του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Και αυτή τη στιγμή ένα άλλος ανατολίτικος δεσποτισμός (των Τούρκων) έρχεται να εξαφανίσει τις δημοκρατικές αρχές στην πατρίδα που τις γέννησε.
Είναι άξιο προσοχής πόσο σέβεται ο μεγάλος πατριώτης την ιστορία και το παρελθόν. Αποφεύγει να χρησιμοποιήσει σοφιστικά επιχειρήματα και επικεντρώνεται στις βασικές συνισταμένες της ελληνικότητας : ιστορική συνέχεια και δημοκρατία. Αναφέρει τα ονόματα του Αρμοδίου και του Αριστογείτονα. Οι περίφημοι τυραννοκτόνοι της Αθήνας, χτυπώντας τους Πεισιστρατίδες ( το 514 π. Χ.) εδραιώνουν με τη θυσία τους τη Δημοκρατία. Μιλάει για τον Θρασύβουλο που επανέφερε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Αθήνα, εκδιώκοντας τούς τριάκοντα τυράννους (404 π. Χ.).
Ο Υψηλάντης «ανακοινώνει» στις κυβερνήσεις και στους λαούς της Ευρώπης, ότι οι αρχαίοι Έλληνες συνέτριψαν την τυραννία και τον περσικό δεσποτισμό και έσωσαν την Ευρώπη και τη δημοκρατία. Τώρα όμως οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, έχουν το ιερό δικαίωμα να διεκδικήσουν την ελευθερία τους και ζητούν τη βοήθεια ή την ανοχή τους. Η Ιερά Συμμαχία καιροφυλακτούσε. «Κοιτάξτε πόσους αιώνες είμαστε παρόντες στην ιστορία. Ακούστε τις λέξεις που χρησιμοποιώ, είναι ίδιες μ’ εκείνες που χρησιμοποιούσε οΜιλτιάδης και ο Λεωνίδας στον Μαραθώνα και τις Θερμοπύλες. Χάρη σ’ αυτούς , εσείς οι ευρωπαίοι, χτίσατε τον πολιτισμό και τις πατρίδες σας …. χάρη στους Έλληνες είστε ελεύθεροι».
Η 24η Φεβρουαρίου είναι η αρχή της επανάστασής μας. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι ανάγκη να κάνουν εκτεταμένες αναφορές στα γεγονότα της Μολδοβλαχίας, όχι για το «θεαθήναι» της γεγονοτολογίας, αλλά για την ουσία της υπόθεσης. Έπρεπε να μας διακατέχει μια κάποια αγανάκτηση όταν βλέπουμε ότι πολλοί Έλληνες (όλων των ηλικιών και μορφωτικών επιπέδων) δεν γνωρίζουν ποιος ήταν ο Θρασύβουλος, ο Αρμόδιος κι ο Αριστογείτονας και να αγνοούν εντελώς τη σημασία της Επαναστατικής Προκήρυξης του 1821.
