Το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας εκφράζει δημοσίως την ανησυχία του ότι το Ισραήλ μπορεί να επαναλάβει την επιχείρηση της Ντόχα εναντίον ηγετών της Χαμάς -αυτή τη φορά εντός τουρκικού εδάφους– προειδοποιώντας ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να «οδηγήσει ολόκληρη την περιοχή… σε καταστροφή».
Η Χαμάς χρησιμοποιεί εδώ και καιρό την Τουρκία ως κόμβο για συναντήσεις, συγκέντρωση κεφαλαίων και σχεδιασμό επιχειρήσεων.
Μετά την επιχείρηση στη Ντόχα, Τούρκοι αξιωματούχοι εξέφρασαν φόβους ότι η Άγκυρα μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος, αν συνεχίσει να φιλοξενεί στελέχη της Χαμάς.
Η πολιτική της Ιερουσαλήμ είναι σαφής: κανένα ασφαλές καταφύγιο για τρομοκράτες.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε στο Κατάρ -και σε «όλα τα έθνη που φιλοξενούν τρομοκράτες»- να τους εκδιώξουν ή να τους οδηγήσουν στη Δικαιοσύνη:
«Γιατί αν δεν το κάνετε, θα το κάνουμε εμείς».
Το μήνυμα αυτό δεν απευθυνόταν μόνο στη Ντόχα. Μετά τις ισραηλινές επιθέσεις κατά ηγετών της Χαμάς στο Κατάρ, η Τουρκία ανησυχεί ότι μπορεί να είναι η επόμενη.
Αν και μια άμεση επίθεση σε μέλος του ΝΑΤΟ θεωρείται εξαιρετικά απίθανη, η Άγκυρα φοβάται ότι Ισραηλινοί πράκτορες θα μπορούσαν να στοχεύσουν μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης στο έδαφός της, ενώ οι εντάσεις μπορεί να ξεχειλίσουν στη Συρία.
Η ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σε συνάντηση ηγετών της Χαμάς στη Ντόχα έχει ρίξει βαριά σκιά ανησυχίας στην Τουρκία, με φόβους ότι η χώρα μπορεί να γίνει ο επόμενος στόχος του Ισραήλ για τους ηγέτες της τρομοκρατικής οργάνωσης που εδρεύει στη Γάζα.
Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, υποναύαρχος Ζέκι Ακτουρκ, προειδοποίησε την Πέμπτη 11/09 στην Άγκυρα ότι το Ισραήλ θα «επεκτείνει περαιτέρω τις απερίσκεπτες επιθέσεις του, όπως έκανε στο Κατάρ, και θα παρασύρει ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της δικής του χώρας, σε καταστροφή».
Το Ισραήλ πραγματοποίησε την Τρίτη 09/09 αεροπορική επιδρομή κατά ανώτερων στελεχών της Χαμάς που δεν διαμένουν στη Λωρίδα της Γάζας και συμμετείχαν σε συνάντηση στην πρωτεύουσα του Κατάρ, Ντόχα.
Το Ισραήλ και η Τουρκία υπήρξαν κάποτε ισχυροί περιφερειακοί εταίροι, αλλά οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 και έχουν φτάσει στο χαμηλότερο σημείο τους μετά την εισβολή της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, που άφησε περίπου 1.200 νεκρούς, 251 ομήρους και πυροδότησε τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα.
Οι εντάσεις κλιμακώνονται καθώς το Ισραήλ και η Τουρκία ανταγωνίζονται για επιρροή στη γειτονική Συρία.
Ισλαμιστές επαναστάτες, υποστηριζόμενοι από την Τουρκία, ανέτρεψαν το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Ασάντ πέρυσι, και η Ιερουσαλήμ έχει επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες για τις προθέσεις τους.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπήρξε σταθερός υποστηρικτής του παλαιστινιακού αγώνα και της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς, που έχει δεσμευτεί για την καταστροφή του Ισραήλ.
Στελέχη της Χαμάς επισκέπτονται τακτικά την Τουρκία, ενώ ορισμένα έχουν εγκατασταθεί μόνιμα εκεί.
Η ηγεσία της Χαμάς με τον Ερντογάν
Το Ισραήλ έχει κατηγορήσει στο παρελθόν την Τουρκία ότι επιτρέπει στη Χαμάς να σχεδιάζει επιθέσεις από το έδαφός της, καθώς και να στρατολογεί και να συγκεντρώνει κεφάλαια.
Ο Ερντογάν έχει επικρίνει δριμύτατα το Ισραήλ, και ιδιαίτερα τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, από την έναρξη του πολέμου, κατηγορώντας το Ισραήλ για γενοκτονία και παρομοιάζοντας τον Νετανιάχου με τον ναζί ηγέτη Άντολφ Χίτλερ.
Το Ισραήλ απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και δηλώνει ότι συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο.
Ο Ερντογάν διατηρεί στενές σχέσεις με τους ηγέτες του Κατάρ, ενώ η Τουρκία διατηρεί ισχυρούς στρατιωτικούς και εμπορικούς δεσμούς με το εμιράτο.
Το Ισραήλ δήλωσε ότι οι ηγέτες της Χαμάς που χτυπήθηκαν στη Ντόχα ήταν υπεύθυνοι για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και αποτελούσαν εμπόδιο για τον τερματισμό του πολέμου.
Έχει δεσμευτεί να συνεχίσει να τους στοχεύει.
«Η ικανότητα του Ισραήλ να διεξάγει επιθέσεις με φαινομενική ατιμωρησία, παρακάμπτοντας συχνά περιφερειακές αεράμυνες και διεθνείς κανόνες, δημιουργεί ένα προηγούμενο που ανησυχεί βαθιά την Άγκυρα», δήλωσε ο Σερχάτ Σουχά Τσουμπούκτσουογλου, διευθυντής του προγράμματος για την Τουρκία στο «Trends Research and Advisory» («Έρευνα και Συμβουλευτική Τάσεων»).
Η Τουρκία θεωρεί αυτές τις επιθέσεις ως μέρος μιας «ευρύτερης ισραηλινής στρατηγικής για τη δημιουργία μιας αποσπασματικής ζώνης ασφαλείας από αδύναμα ή εξευμενισμένα κράτη γύρω της», πρόσθεσε.
Μετά την επίθεση της Χαμάς από τη Γάζα το 2023, άλλες ισλαμιστικές τρομοκρατικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν -όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και οι Χούτι στην Υεμένη- επιτέθηκαν επίσης στο Ισραήλ με πυραύλους και drones επί μήνες.
Το Ισραήλ κατέστρεψε σε μεγάλο βαθμό τη Χεζμπολάχ πριν από την εκεχειρία του Νοεμβρίου 2024, που έθεσε τέλος στην ανοιχτή σύγκρουση, εξαπέλυσε σειρά επιθέσεων σε υποδομές των Χούτι και προληπτικά χτύπησε πυρηνικές και βαλλιστικές πυραυλικές εγκαταστάσεις του Ιράν, τις οποίες χαρακτήρισε άμεση υπαρξιακή απειλή.
Η στρατιωτική υπεροχή της Τουρκίας
Παραβιάζοντας μια αδιανόητη μέχρι πρότινος γραμμή με την επίθεση στο Κατάρ -στενό σύμμαχο των ΗΠΑ που λειτουργεί ως μεσολαβητής στις συνομιλίες για εκεχειρία στη Γάζα και την απελευθέρωση ομήρων που κρατούνται από τρομοκρατικές ομάδες- το Ισραήλ θέτει το ερώτημα μέχρι πού θα φτάσει στην καταδίωξη στόχων της Χαμάς.
Χάρη στη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία φαίνεται να απολαμβάνει μεγαλύτερη προστασία από ισραηλινές επιθέσεις σε σύγκριση με το Κατάρ, παρά τη στενή σχέση του τελευταίου με τις ΗΠΑ.
Η Τουρκία διαθέτει επίσης σημαντικά ανώτερη στρατιωτική ισχύ από το κράτος του Κόλπου, με τις ένοπλες δυνάμεις της να είναι οι δεύτερες σε μέγεθος στο ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ και μια προηγμένη αμυντική βιομηχανία.
Καθώς οι εντάσεις κλιμακώνονται, η Τουρκία ενισχύει τις άμυνες της.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ισραήλ-Ιράν τον Ιούνιο, ο Ερντογάν ανακοίνωσε αύξηση της παραγωγής πυραύλων.
Τον προηγούμενο μήνα εγκαινίασε επίσημα το ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας «Σιδερένιος Θόλος», ενώ έργα όπως το μαχητικό πέμπτης γενιάς ΚΑΑΝ επιταχύνονται.
Ο Οζγκούρ Ουνλουχισαρτζικλί, διευθυντής του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ στην Άγκυρα, δήλωσε ότι μια ισραηλινή αεροπορική επίθεση σε έδαφος μέλους του ΝΑΤΟ είναι «εξαιρετικά απίθανη», αλλά μικρής κλίμακας επιθέσεις με βόμβες ή όπλα κατά πιθανών στόχων της Χαμάς στην Τουρκία από Ισραηλινούς πράκτορες παραμένουν πιθανές.
Ο Τσουμπούκτσουογλου, από την άλλη, υποστηρίζει ότι η επίθεση στο Κατάρ μπορεί να ενισχύσει τη στήριξη της Άγκυρας στη Χαμάς.
«Αυτό αντηχεί με τις τουρκικές ανησυχίες ότι το Ισραήλ μπορεί τελικά να επεκτείνει τέτοιες επιχειρήσεις στο τουρκικό έδαφος», είπε.
«Η τουρκική κυβέρνηση υπολογίζει ότι η εγκατάλειψη της Χαμάς τώρα θα αποδυναμώσει την περιφερειακή της επιρροή, ενώ η σταθερή στάση ενισχύει τον ρόλο της ως υπερασπιστή των παλαιστινιακών υποθέσεων ενάντια στην ισραηλινή επιθετικότητα».
Οι εντάσεις στη Συρία
Ενώ η προσοχή εστιάζεται στις εντάσεις γύρω από τον πόλεμο στη Γάζα και τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Χαμάς, ο Ουνλουχισαρτζικλί προειδοποιεί ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος μπορεί να βρίσκεται στη Συρία, όπου περιγράφει το Ισραήλ και την Τουρκία ως «σε τροχιά σύγκρουσης».
«Το να πιστεύουμε ότι η στοχοποίηση τουρκικών στρατευμάτων ή συμμάχων και πληρεξουσίων στη Συρία θα ήταν υπερβολή είναι ευσεβής πόθος», είπε.
Από τότε που οι Σύροι τζιχαντιστές ανέτρεψαν τον Ασάντ τον Δεκέμβριο, οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ κλιμακώνονται στη Συρία.
Η Άγκυρα υποστηρίζει τη νέα μεταβατική κυβέρνηση και επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής.
Το Ισραήλ αντιμετωπίζει τη νέα κυβέρνηση με καχυποψία.
Έχει καταλάβει μια ζώνη αποστρατιωτικοποίησης υπό την επίβλεψη του ΟΗΕ στα νότια της Συρίας -χαρακτηρίζοντάς το προσωρινό μέτρο αυτοάμυνας- και έχει εξαπολύσει εκατοντάδες αεροπορικές επιδρομές σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Συρίας.
Η Ιερουσαλήμ έχει επίσης αναλάβει τον ρόλο του προστάτη της θρησκευτικής μειονότητας των Δρούζων έναντι των κυρίως σουνιτικών Αρχών στη Δαμασκό.
Νωρίτερα φέτος, όταν [τζιχαντιστικές] συριακές δυνάμεις ασφαλείας στάλθηκαν στην επαρχία Σουέιντα μετά από σεχταριστικές συγκρούσεις, Ισραηλινοί πολίτες Δρούζοι στο θρήσκευμα κάλεσαν το Ισραήλ να επέμβει για να προστατεύσει τους ομοθρήσκους τους πέρα από τα σύνορα από θηριωδίες και παραβιάσεις.
Οι εκκλήσεις οδήγησαν σε ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και σε απαίτηση να αποχωρήσουν οι κεντρικές Αρχές από την περιοχή.
Η σύγκρουση ακολούθησε προηγούμενες σφαγές από [τζιχαντιστικές] δυνάμεις ασφαλείας κατά Αλαουιτών, μιας άλλης θρησκευτικής μειονότητας στην οποία ανήκε ο πρώην ηγέτης Μπασάρ αλ-Ασάντ.
Το Ισραήλ αμφισβητεί την τουρκική κατοχή στη βόρεια Κύπρο
Οι εντάσεις μπορεί να επεκταθούν στην ευρύτερη ανατολική Μεσόγειο, με το Ισραήλ να ενισχύει τις ήδη στενές σχέσεις του με την Ελλάδα και τους Ελληνοκύπριους για να αμφισβητήσει την τουρκική στρατιωτική κατοχή στη βόρεια Κύπρο.
Αποτροπή και διπλωματία
Η Τουρκία φαίνεται να υιοθετεί έναν συνδυασμό στρατιωτικής αποτροπής και διπλωματίας στη Συρία, με στόχο την αποκλιμάκωση για να αποφύγει την άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ.
Τούρκοι και Ισραηλινοί αξιωματούχοι συζήτησαν τον Απρίλιο τη δημιουργία ενός «μηχανισμού αποκλιμάκωσης» στη Συρία.
Η κίνηση ακολούθησε ισραηλινές επιθέσεις σε συριακή αεροπορική βάση που η Τουρκία φέρεται να σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει.
Ο Νετανιάχου είχε δηλώσει τότε ότι οι τουρκικές βάσεις στη Συρία θα αποτελούσαν «κίνδυνο για το Ισραήλ».
Η Άγκυρα και η Δαμασκός υπέγραψαν τον προηγούμενο μήνα συμφωνία για την παροχή στρατιωτικής εκπαίδευσης και συμβουλών από την Τουρκία στις συριακές ένοπλες δυνάμεις.
Ο Ερντογάν ίσως ελπίζει ότι η Ουάσιγκτον θα λάβει σκληρή στάση έναντι οποιασδήποτε ισραηλινής στρατιωτικής εισβολής.
Ενώ ο Νετανιάχου αναζήτησε τη στήριξη του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στην αντιπαράθεση με την Τουρκία, ο Τραμπ αντίθετα επαίνεσε τον Ερντογάν για την «κατάληψη της Συρίας» και παρότρυνε τον Νετανιάχου να είναι «λογικός» στις σχέσεις του με την Τουρκία.
Ωστόσο, όπως έδειξε η επίθεση στο Κατάρ, οι στενές σχέσεις με την Ουάσιγκτον δεν αποτελούν απαραίτητα ασπίδα έναντι του Ισραήλ.
Η επίθεση στο Κατάρ κατέδειξε ότι «δεν υπάρχει όριο σε ό,τι μπορεί να κάνει η ισραηλινή κυβέρνηση», κατέληξε ο Ουνλουχισαρτζικλί.
