Ο νομός Μαγνησίας εμπεριέχει πλήθος ιστορικών και αρχαιολογικών θέσεων που η γνωριμία μαζί τους μεγαλώνει την ιστορική αυτοσυνειδησία των μαθητών/τριών .
Έτσι , με την ενθαρρυντική παρουσία συνοδών καθηγητών που χαίρονται την εκδρομική εμπειρία με τους μαθητές τους, γι’ αυτό και επιλέγουν να την αποκτούν, την κ. Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογο-ιστορικό, Δ/ντρια του σχολείου και την κ. Τριμίντζιου Αναστασία , Μουσικό, οι μαθητές/τριές μας, της Α’ Τάξης, την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2025, είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν βιωματικά μια χρονική περίοδο που ξεκινά από την αρχαία εποχή και φθάνει ίσαμε το σήμερα.
Με σύμμαχο ένα ηλιόλουστο, φθινοπωρινό τοπίο, ξεκινήσαμε την πολιτιστική μας περιήγηση στη Μαγνησία από το μοναδικό Πήλιο. Ανηφορίσαμε στο μαγευτικό βουνό των Κενταύρων, έχοντας για προορισμό μας τη Μακρινίτσα, που δικαιολογημένα έχει χαρακτηριστεί ως «το μπαλκόνι του Πηλίου». Ενδιαμέσως αντικρίσαμε την Πορταριά, ονομαστό κεφαλοχώρι, χτισμένο στις βορειοδυτικές πλαγιές του Πηλίου με θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον.
Το έντονο παραδοσιακό χρώμα – πετρόχτιστα αρχοντικά, σπίτια εξαίρετης πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής, γραφικά καλντερίμια, βρύσες με τρεχούμενα νερά, μονοπάτια – και η υπέροχη θέα στη Μακρινίτσα, το Βόλο και τον Παγασητικό κόλπο μαγεύουν τους επισκέπτες. H Πορταριά γνώρισε μεγάλη ακμή το 18ο και το 19ο αι. χάρη στη βιοτεχνική (υφαντική και βυρσοδεψία) και εμπορική δραστηριότητα των κατοίκων της.
Η Μακρινίτσα είναι αναμφισβήτητα το ιστορικότερο και πιο εντυπωσιακό από τα χωριά του Πηλίου, που διατηρεί μέχρι σήμερα σχεδόν αναλλοίωτη την παραδοσιακή του φυσιογνωμία. Άρχισε να αναπτύσσεται στην περίοδο της τουρκοκρατίας κι έφτασε στο απόγειο της ακμής της τον 18ο και 19ο αιώνα. Τα μεγάλα αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα μαρτυρούν το υψηλό κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο των κατοίκων της.
Καθώς ανηφορίζαμε από τον στενό ασφαλτόδρομο, η θέα που ξετυλιγόταν μπροστά μας ήταν μαγευτική! Απότομα βράχια στα δεξιά μας κι αριστερά μας γκρεμοί και μια απλωσιά που το μάτι δυσκολεύεται να συλλάβει στην ολότητά της: Καταπράσινες πλαγιές στο πρώτο πλάνο, στο κέντρο απλωμένη, από το ένα άκρο στο άλλο, η πόλη των Αργοναυτών με το λιμάνι της, στο βάθος οι δαντελωτές ακτές και τα ήρεμα νερά του Παγασητικού… Γεωμετρικά τοποθετημένα, σε αμφιθεατρική πανοραμική διάταξη! Τα κιτρινοκόκκινα, καφετιά χρώματα του Φθινοπώρου ανέβαιναν μαζί μας, σε τμήματα, τυλίγοντας στο όνειρο τις νεροσυρμές, τους βράχους και τα θαυμάσια πηλιορείτικα αρχοντικά. Ξαποστάσαμε στην ειδυλλιακή πλατεία της Μακρινίτσας με φόντο τη θαυμάσια λιθανάγλυφη μαρμάρινη κρήνη.
Στη Μακρινίτσα, περισσότερο ίσως από κάθε άλλο πηλιορείτικο οικισμό, συνειδητοποιεί κανείς πόσα δώρα χαρίζει η φύση στον άνθρωπο, όταν εκείνος σέβεται τους κανόνες αρμονικής συνύπαρξης μαζί της. Χτισμένη στις δυτικές πλαγιές του Πηλίου βόρεια του Βόλου, είναι από τα τουριστικότερα ορεινά χωριά της Ελλάδας και φημίζεται για το παραδοσιακό της χρώμα, την ιδιαίτερη πηλιορείτικη αρχιτεκτονική της και για την εξαιρετική θέα που διαθέτει προς τον Βόλο και τον Παγασητικό κόλπο.
Λίγο μετά την πρώτη άλωση της Πόλης στο διάστημα μεταξύ των ετών 1204 και 1215, ο τοπάρχης και πλούσιος γαιοκτήμονας Κωνσταντίνος Μαλιασηνός ίδρυσε στο Πήλιο τη μονή της Θεοτόκου Οξείας Επισκέψεως ή Μακρινιτίσσης. Γύρω από αυτήν οργανώθηκε παράλληλα ένας μικρός αρχικά οικισμός ο οποίος από την γειτονική μονή πήρε το όνομα Μακρινίτσα. Η μονή που ίδρυσε ο Μαλιασηνός περιέπεσε στην αφάνεια το 17ο αιώνα και τελικά κατέρρευσε. Πάντως, το οικοδομικό υλικό αλλά και γλυπτά του εν λόγω κτιρίου επαναχρησιμοποιήθηκαν στην οικοδόμηση της εκκλησίας της Παναγίας (1767), που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο οικισμός αναπτύχθηκε ραγδαία κατά τον 18ο αιώνα χάρη στο εμπόριο και στην βυρσοδεψία και στις αρχές του 19ου αιώνα είχε γίνει η ισχυρότερη και πολυπληθέστερη κωμόπολη της περιοχής. Μάλιστα, όπως και οι υπόλοιποι οικισμοί του Πηλίου είχε λάβει ιδιαίτερα προνόμια από τους Οθωμανούς. Αδιάψευστοι μάρτυρες της άνθησης της Μακρινίτσας αποτελούν μεταξύ άλλων τα υπέροχα αρχοντικά της, που οικοδομήθηκαν ως επί το πλείστον μεταξύ των ετών 1750 και 1830. Μεταπολεμικά άρχισε η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Κοκκινόχωμα, βράχια, πλατάνια, πευκότοποι και ελαιώνες, θάλασσα και βουνά των θεών…H Αρχιτεκτονική της περιοχής του Πηλίου και το παραδοσιακό σπίτι κατά τις περιηγήσεις μας στη Μακρινίτσα παρατηρήσαμε πως έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: τα σπίτια του Πηλίου χαρακτηρίζονται για τις πέτρινες στέγες τους και για την πλούσια ζωγραφική και ξυλογλυπτική διακόσμηση στον πάνω όροφο των κτιρίων.
Τα σπίτια είναι διώροφα ή τριώροφα με χοντρούς πέτρινους τοίχους. Ο κάτω όροφος έχει λίγα ανοίγματα ενώ ο πάνω έχει πολλά παράθυρα και συχνά προεξέχει λίγο σε σχέση με τον κάτω όροφο. Τα σπίτια χαρακτηρίζονται επίσης από τις διακοσμημένες οροφές και τις ξυλόγλυπτες πόρτες και παραθυρόφυλλα.
Στη συνέχεια, η εκπαιδευτική μας επίσκεψη και ξενάγηση στο Κέντρο Τέχνης-Δημοτική Πινακοθήκη «Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο» που υπάγεται στη Δ/νση Πολιτισμού του Δήμου Βόλου μας συνάρπασε γιατί μας μύησε στον κόσμο της τέχνης της Προσωπογραφίας, με ένα εικαστικό πανόραμα των τάσεων και των τεχνοτροπιών στην προσωπογραφία από τον 17ο ως τον 21ο αιώνα.
Οφείλει την ονομασία του στον σπουδαίο Ιταλό ζωγράφο, που γεννήθηκε στον Βόλο το 1888. Φιλοξενεί περιοδικές, ατομικές και ομαδικές εκθέσεις καθώς και το «Μουσείο Αλ.Κ. Δάμτσα» που περιλαμβάνει τη δωρεά του συλλέκτη Αλ. Δάμτσα στο Δήμο Βόλου, αποτελούμενη από 350 έργα καλλιτεχνών .Τα παραπάνω έργα κατανέμονται σε προσωπογραφίες, γκραβούρες, χάρτες και ντοκουμέντα για την περιοχή, σε έργα γνωστών Ελλήνων ζωγράφων και χαρακτών και σε έργα Βολιωτών, Μαγνησιωτών και Θεσσαλών καλλιτεχνών.
Η αρχαιολογική και ιστορική μας παιδεία εμπλουτίστηκε στην επόμενη ιστορική-πολιτιστική μας περιήγηση στο νεοκλασικό κτήριο του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου που κτίστηκε το 1909 και στεγάζει ένα από τα παλαιότερα Μουσεία της χώρας. Στις αίθουσές του θαυμάσαμε ευρήματα από όλη τη Θεσσαλία τα οποία καλύπτουν το χρονολογικό φάσμα από τη νεολιθική εποχή και τους νεολιθικούς οικισμούς στο Σέσκλο και το Διμήνι, έως τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, που ξεχωρίζουν για τις εκφραστικές, σχεδόν συγκινητικές επιτύμβιες στήλες τους, με υπέροχη αρχαία ζωγραφική, τόσο δυσεύρετη και σπάνια.
Η άφιξή μας στην πόλη του Βόλου και η παραμονή μας σ’ αυτήν για φαγητό, βόλτα στην υπέροχη παραλία, στην αγορά και στα παρκάκια, μας έδειξε ότι το αστικό περιβάλλον του, αν και πολύ διαφορετικό από αυτό των παραδοσιακών οικισμών του Πηλίου, είναι εξίσου όμορφο και «απελευθερωτικό» στην αίσθηση που σου αφήνει, όταν το απολαμβάνεις χωρίς την πίεση του χρόνου στην καθημερινότητα.
Τα εναπομείναντα, όμορφα νεοκλασικά κτίρια που παρατηρήσαμε φανέρωναν πως σε παλιότερες εποχές η βιοτεχνική και γεωργική παράδοση του Πηλίου, το λιμάνι του Βόλου καθώς και τα παροικιακά κεφάλαια που εισέρρευσαν στην περιοχή ήταν μερικοί από τους παράγοντες που ευνόησαν την οικονομική εξέλιξη της πόλης με κύριες κατευθύνσεις το εμπόριο και την βιομηχανία.
Μεταπολεμικά ο Βόλος εξελίχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα πολεοδομικά συγκροτήματα της Ελλάδας, από οικονομική και δημογραφική άποψη. Δύο σεισμοί, στις 19 Απριλίου και στις 21 Απριλίου 1955, κατέστρεψαν σχεδόν το ένα τέταρτο των κτισμάτων του και η πόλη άλλαξε φυσιογνωμία. Ορισμένα από τα νεοκλασικά κτίρια του προπολεμικού Βόλου χάθηκαν για πάντα και στην θέση τους εμφανίστηκαν τα μικρά μετασεισμικά σπίτια. Αυτές οι όμορφες μετασεισμικές μονοκατοικίες αντικαταστάθηκαν στην εποχή της αντιπαροχής (1970–2000) από πολυκατοικίες.
Συμπερασματικά, οι μαθητές/τριες που είχαν το ενδιαφέρον και τη δημιουργική ανησυχία μπόρεσαν να συνδέσουν τη θεωρία των μαθημάτων στην τάξη με τη βιωματική εμπειρία του πολιτιστικού ταξιδιού. Η εκπαιδευτική αυτή επίσκεψη ήταν η καλύτερη βιωματική εμπειρία στο ταξίδι της συσσωρευμένης γνώσης και ευκαιρία κοινωνικής συναναστροφής με τους μαθητές μας, οι οποίοι σε όλη τη διάρκεια της εκδρομής μας υπήρξαν άκρως συνεργάσιμοι και συνεπείς στα δικαιώματα όπως και στις υποχρεώσεις τους.
