Το σχέδιο της Τουρκίας να γίνει κρίσιμος προμηθευτής ενέργειας της Ευρώπης – Ο ρόλος του ρωσικού φυσικού αερίου, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις και το διπλό παιχνίδι που μπορεί να παίξει η Άγκυρα
Στις αρχές του φθινοπώρου, μία μελέτη από το Ινστιτούτο Ενεργειακής Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης (Institute for Energy Economics and Financial Analysis, IEEFA) αποκάλυψε με στοιχεία αυτό που γνώριζαν οι περισσότεροι στην Ευρώπη: το ρωσικό φυσικό αέριο συνεχίζει να ρέει στην ευρωπαϊκή αγορά, παρά τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Ένα από τα βασικά ευρήματα της μελέτης «EU Gas Flows Tracker» ήταν ότι οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας αυξάνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια- και με μεγαλύτερο ρυθμό το πρώτο εξάμηνο του 2025.
«Η ΕΕ σχεδιάζει να σταματήσει σταδιακά την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου έως το τέλος του 2027. Παρ’ όλα αυτά, οι ετήσιες εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών στην ΕΕ αυξάνονται σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι εισαγωγές φυσικού αερίου από την Αλγερία, τη Ρωσία μέσω Τουρκίας, την Τουρκία και το Ην.
Βασίλειο αυξήθηκαν ελαφρώς» γράφει η έκθεση.
Τι θα στοίχιζε στην Τουρκία, αν έκλειναν οι στρόφιγγες των αγωγών που μεταφέρουν το ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη; Η Τουρκία λειτουργεί ως χώρα διέλευσης (transit) ρωσικού φυσικού αερίου που κατευθύνεται προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού TurkStream.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη εκτίμηση από την S&P Global Commodity Insights, «οι παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του TurkStream στην Ευρώπη στο σημείο εισόδου Strandzha 2 στα σύνορα Τουρκίας-Βουλγαρίας ανήλθαν σε 1,41 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα τον Ιούλιο του 2024, με μέσο όρο 45,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα/ημέρα, καθώς η ρωσική ζήτηση
φυσικού αερίου στην περιοχή παραμένει ισχυρή».
Οι δύο βασικοί αγοραστές φυσικού αερίου μέσω του TurkStream είναι η Ουγγαρία και η Σερβία, γράφει η S&P. Το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του TurkStream μπορεί επίσης να παραδοθεί στη Ρουμανία, την Ελλάδα, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αναφέρει.
Η Τουρκία εισπράττει τέλη διέλευσης (transit fees) για τις ροές αυτές και κάθε περιορισμός των ροών σημαίνει απώλεια εσόδων για τα τουρκικά ταμεία. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το ύψος των τελών διέλευσης, ωστόσο με βάση το γεγονός ότι από τον TurkStream διέρχονταν περίπου 15 bcm φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ετησίως, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ετήσια τέλη ύψους περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Το ποσό μοιάζει υψηλό, ωστόσο για το ΑΕΠ της Τουρκίας που ξεπερνά το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, είναι διαχειρίσιμο. Και είναι ένα ποσό, που η Άγκυρα θα μπορέσει να καλύψει με «πλάγιους» τρόπους.
Μία πόρτα κλείνει, ένα παράθυρο μπορεί να ανοίξει
Η Τουρκία έχει διακηρύξει την πρόθεσή της να αναδειχθεί σε έναν από τους βασικούς προμηθευτές ενέργειας της Ευρώπης, αξιοποιώντας το γεγονός ότι είναι σε θέση πλέον να εισάγει σημαντικά
περισσότερο φυσικό αέριο από ότι καταναλώνει.
Υπάρχουν επίσης εκτιμήσεις ότι η Τουρκία «οικειοποιείται» μέρος του ρωσικού φυσικού αερίου, το οποίο στη συνέχεια πουλάει στην Ευρώπη ως τουρκικό.
Μία τέτοια πολιτική διευκολύνεται από το γεγονός ότι η εξακρίβωση της ακριβούς προέλευσης του καυσίμου που περνάει από την Τουρκία στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά δυσχερής.
«Εάν οι τιμές παραμείνουν υψηλές, η ελκυστικότητα του ρωσικού φυσικού αερίου θα συνεχιστεί και ορισμένες εταιρείες αναπόφευκτα θα μπουν στον πειρασμό να ρισκάρουν εισαγωγές, ακόμη και αν αυτές απαγορεύονται από την ΕΕ», εξηγεί άρθρο της εταιρείας δεδομένων και αναλύσεων ICIS (Independent Commodity Intelligence Services).
«Ορισμένες από αυτές τις ποσότητες ενδέχεται να προέρχονται από την Τουρκία, όπου η ιχνηλάτηση της προέλευσης των μορίων (σημ. του φυσικού αερίου) θα είναι δύσκολη, λαμβάνοντας υπόψη τις εισαγωγές της Τουρκίας από μια ποικιλία πηγών και ότι δεν υπάρχουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις ποσότητες που εισέρχονται και εξέρχονται από τη χώρα. Σε αυτό το σενάριο, η ΕΕ θα έχει δύσκολο έργο να εντοπίσει την προέλευση των εισαγωγών φυσικού αερίου, καθώς η Τουρκία δεν είναι κράτος μέλος».
Με το ρωσικό φυσικό αέριο να γίνεται όλο και πιο φθηνό, λόγω των πιο αυστηρών ευρωπαϊκών περιορισμών, πολλοί αναλυτές επισημαίνουν ότι ο «πειρασμός» για την Άγκυρα να πουλάει ρωσικό αέριο ως τουρκικό θα είναι μεγάλος.
«Το ρωσικό φυσικό αέριο εξάγεται επί του παρόντος στην Ευρώπη μέσω της Μαύρης Θάλασσας και της Τουρκίας, χρησιμοποιώντας έναν ειδικό αγωγό, που μεταφέρει το φυσικό αέριο στα Βαλκάνια και την Ουγγαρία» αναφέρει δημοσίευμα της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council. «Η ΕΕ έχει συμπεριλάβει αυτό το σημείο εισόδου στη νομοθεσία και σημειώνει ότι οι ροές πρέπει να
σταματήσουν από το 2028, αλλά το ρωσικό φυσικό αέριο που φτάνει στην Τουρκία μέσω ενός κοντινού σημείου διασύνδεσης θα μπορούσε να αλλάξει ετικέτα και να πωληθεί με διαφορετική ονομασία» προειδοποιεί το Atlantic Council.
Όπως επισημαίνει άρθρο του Reuters, η Τουρκία θα συνεχίσει να προμηθεύεται φθηνό ρωσικό αέριο, για να πιέζει τους υπόλοιπους προμηθευτές της να ρίχνουν τις τιμές.
«Η Τουρκία θα μπορούσε να καίει ρωσικό και ιρανικό φυσικό αέριο εγχώρια, να εξάγει τη δική της παραγωγή και να επανεξάγει το εισαγόμενο LNG, εφόσον η Ευρώπη απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας έως το 2028», εξήγησε στο Reuters ο Σοχμπέτ Καρμπούζ, ερευνητής στον Μεσογειακό Οργανισμό για την Ενέργεια και το Κλίμα, που έχει έδρα στο Παρίσι.
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια, ενισχυμένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία, εργάζεται για να καταστεί κρίσιμος ενεργειακός κόμβος στην ευρύτερη περιοχή και έχει αναπτύξει ένα σύνθετο δίκτυο αγωγών, αξιοποιώντας τη στρατηγική της θέση. Εκτός από τον TurkStream, λειτουργούν επίσης ο TANAP (Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline), που μεταφέρει φυσικό αέριο από το κοίτασμα Shah Deniz II στο Αζερμπαϊτζάν σε Ελλάδα και Ιταλία και ο Blue Stream, ο υποθαλάσσιος αγωγός που συνδέει τη Ρωσία με την Τουρκία κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα. Παράλληλα, στην χώρα λειτουργούν πέντε σταθμοί εισαγωγής LNG.
Η τουρκική BOTAS έχει ήδη υπογράψει συμφωνίες για την προμήθεια μικρών ποσοτήτων φυσικού αερίου στην Ουγγαρία και τη Ρουμανία, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να γίνει περιφερειακός κόμβος εμπορίας φυσικού αερίου.
newmoney.gr
