Ένα βιβλίο με αναφορές στην τοπική ιστορία, αλλά και τη γενικότερη της πατρίδας μας κυκλοφόρησε πρόσφατα, με τίτλο: «Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΟΡΝΑΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΜΑΤΟΛΙΚΙ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ – Η Επανάσταση του ’21 και οι εθνικοί αγώνες έως την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881)».
Η έκδοση έγινε με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, και συγγραφέας είναι ο συνδημότης μας και πρώην Γυμνασιάρχης κ. Βασίλης Πανάγος.
Πρόκειται για ένα πόνημα εξαιρετικά ενδιαφέρον, καθώς ενισχύει τη γνώση γύρω από τα συνταρακτικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην περιοχή μας κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και αναδεικνύει την ιστορική μνήμη.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δέκα μέρη, ανάλογα με τις θεματικές ενότητες που περιέχει το κάθε κεφάλαιο, και αριθμεί 386 σελίδες. Στο πρώτο μέρος, γίνεται αναφορά για την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας και για την περιοχή του Ασπροποτάμου, όπου άνθισε η κλεφτουριά και ο αρματολισμός. Το περίφημο αρματολίκι του Ασπροποτάμου κάλυπτε τα όρια της ημιορεινής και ορεινής εδαφικής περιοχής δυτικά των Τρικάλων (περιοχές που σήμερα ανήκουν διοικητικά στους δήμους Πύλης και Μετεώρων).
Στη συνέχεια, περιγράφονται τα προεπαναστατικά κινήματα, η εξέγερση του παπα-Θύμιου Βλαχάβα στα Χάσια και ο τρόπος διοίκησης του σαντζακίου των Τρικάλων από τον Αλή πασά. Στα επόμενα κεφάλαια, γίνεται μνεία για την εξέχουσα ηγετική μορφή του καπετάν Νικολού Στορνάρη, τη μύηση του ιδίου αλλά και των συναγωνιστών του στη Φιλική Εταιρεία, και τις επαναστατικές δράσεις στα Τζουμέρκα, τ’ Άγραφα, και ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροποτάμου. Επίσης, γίνεται λόγος για τις συνέπειες αυτής της εξέγερσης, και τα τραγικά συμβάντα που επακολούθησαν το 1823 με τις εκστρατείες των τουρκαλβανών.
Οι καταστροφές και οι διώξεις του άμαχου πληθυσμού δεν έκαμψαν τον ένοπλο αγώνα του Στορνάρη και των συμπολεμιστών του, που συνέχισαν την επαναστατικής τους δράση στη δυτική Ελλάδα. Στα κεφάλαια που ακολουθούν, γίνεται αναφορά για την ηρωική μορφή του Καραϊσκάκη που ανέλαβε καπετάνιος στ’ Άγραφα, τον ρόλο του Μαυροκορδάτου, την καταδίκη του Καραϊσκάκη και τη ρήξη με τον συμπολεμιστή και παλιό του φίλο καπετάν Στορνάρη.
Μια σχέση που διαταράχθηκε πρόσκαιρα, καθότι η φιλία και η αλληλοεκτίμηση παρέμεινε μεταξύ τους, μέχρι που τους χώρισε ο θάνατος. Στα επόμενα μέρη, γίνεται λόγος για τη συμμετοχή των Ρουμελιώτικων στρατευμάτων στον εμφύλιο πόλεμο της Πελοποννήσου και την εισβολή του Ιμπραήμ πασά. Ακολουθούν τα γεγονότα της πολιορκίας του Μεσολογγίου και η ανάληψη της διοίκησης του φρουρίου από τον Στορνάρη.
Η πράξη της αυτοθυσίας και της ανδρείας των πολιορκημένων που προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση, και επέδρασε θετικά στην ευρωπαϊκή διπλωματία και την ενδυνάμωση του φιλελληνικού ρεύματος. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου έπεσε ηρωικά μαχόμενος ο Γρηγόρης Λιακατάς, υπερασπιζόμενος τη νησίδα Ντολμάς. Το ίδιο τραγικό τέλος επιφύλαξε η μοίρα και στον γενναίο στρατηγό Νικόλαο Στορνάρη που έπεσε πολεμώντας στην Έξοδο του Μεσολογγίου.
Τα διαλυμένα σώματα των συμπολεμιστών τους κατέφυγαν στο Ναύπλιο. Εκεί, ανασυγκροτήθηκαν υπό την αρχηγία του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου και του Γιαννιού Στορνάρη, πρωτότοκου γιου τού καπετάνιου.
Τα επόμενα μέρη του βιβλίου αναφέρονται στην Καποδιστριακή περίοδο, τη διάλυση των άτακτων σωμάτων, το Πρωτόκολλο της 3ης Φεβρουαρίου 1830 με την επίσημη αναγνώριση της Ελλάδας ως πλήρως ανεξάρτητο κράτος. Ωστόσο, η κατάσταση στις τουρκοκρατούμενες επαρχίες παρέμεινε εξαιρετικά έκρυθμη. Πολλές οικογένειες από το Ασπροποτάμο πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς και βρέθηκαν στην ανεξάρτητη Ελλάδα, ζώντας σε συνθήκες ανέχειας. Στην ίδια δεινή κατάσταση περιέπεσαν και οι οικογένειες του Στορνάρη και του Λιακατά που προσδοκούσαν σε βοήθεια από την ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να επιβιώσουν.
Η δράση των Στορναραίων συνεχίστηκε αμείωτη, παρότι οι απώλειες που έπληξαν την ιστορική οικογένεια ήταν τραγικές. Η δολοφονία του Καποδίστρια, ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων και την εμφύλια σύγκρουση που ξέσπασε ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις, συνετέλεσαν να ακολουθήσει μια τεταμένη περίοδος πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής. Στις σελίδες που ακολουθούν μνημονεύονται τα ονόματα 561 αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 με καταγωγή από την περιοχή Ασπροποτάμου.
Υλικό που ο συγγραφέας κατάφερε να συλλέξει από τα στοιχεία της έρευνας στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.), και από τη μελέτη των πηγών. Στο τελευταίο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στην απολυταρχική περίοδο της βασιλείας του Όθωνα, την έξαρση της ληστείας στην ελληνοτουρκική μεθόριο, και την επάνοδο των Στορναραίων στην τουρκοκρατούμενη πατρίδα τους. Επίσης, αναπτύσσεται το θέμα της «Μεγάλης Ιδέας» και τα αλυτρωτικά κινήματα. Τέλος, γίνεται εκτενής αναφορά στις εξεγέρσεις του 1854 και του 1878, μέχρι την υπογραφή της συνθήκης του Βερολίνου (1878) και την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881).
Στο βιβλίο, η ροή των γεγονότων εξελίσσεται με μυθιστορηματικό τρόπο. Τα συμβάντα που αφορούν την τοπική ιστορία συνδέεται άρρηκτα με τα γενικότερα της πατρίδας μας, πράγμα που βοηθάει τον αναγνώστη να έχει πληρέστερη εικόνα και καλύτερη ενημέρωση για την επικρατούσα κατάσταση στον ελλαδικό χώρο. Άλλωστε, μετά την Επανάσταση του 1821, η δράση των αρματολών του Ασπροποτάμου συνεχίστηκε στη δυτική και τη νότια Ελλάδα. Αργότερα, αρκετοί από αυτούς τους αγωνιστές και οι απόγονοί τους πήραν μέρος στα επαναστατικά κινήματα για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας.
Το βιβλίο, περιέχει αποσπάσματα κειμένων τα οποία παραθέτονται αυτούσια όπως στις αρχειακές πηγές, με το πολυτονικό σύστημα και με τη γλώσσα των πρωταγωνιστών, με σκοπό να αποτυπωθεί η ιστορική τους αξία. Τον γλαφυρό λόγο του συγγραφέα, συνοδεύουν οι άφθονες βιβλιογραφικές αναφορές και τα σχόλια.
Επίσης, το βιβλίο είναι πλούσιο σε σχεδιαστικές απεικονίσεις με χάρτες, προσωπογραφίες ηρώων, και πίνακες διακεκριμένων ζωγράφων με θέμα την Ελληνική Επανάσταση. Στοιχεία, που το κάνουν ιδιαίτερα ενδιαφέρον και ελκυστικό στον αναγνώστη. Η επιμελημένη έκδοση έγινε από τον εκδοτικό οίκο Κ. & Μ. Σταμούλη και το βιβλίο διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία.
H Δ/νση του Pylinews.gr, εκφράζει τα συγχαρητήρά της στον κ. Βασίλη Πανάγο, και εύχεται το θαυμάσιο βιβλίο του να είναι καλοτάξιδο.
