Νίκος Ρήγας, Ιστορικός
Η θέση «Καραβόπορος» βρίσκεται επί της ε. ο. Τρικάλων-Πύλης στο ύψος του ποταμού Πηνειού, ο οποίος οριοθετεί φυσικά τον Δήμο Τρικκαίων από τον Δήμο Πύλης. Πρόκειται για μια τοποθεσία ιδιαίτερα γνωστή, από την οποία περνούν καθημερινά εκατοντάδες αυτοκίνητα καθώς αποτελεί τον επίσημο οδικό άξονα που εξυπηρετεί τις ανάγκες των δημοτών μεταξύ των δύο δήμων.
Ερευνώντας την μακραίωνη ιστορία αυτής της θέσης, μέσα από εξιστορήσεις αλλά και την μελέτη του Τύπου της τοπικής κοινωνίας των Τρικάλων καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι Τρικαλινοί ονόμασαν το παρακλάδι του ποταμού Πηνειού ως «Καραβόπορο» ή «Καραβόπουλο» ήδη από τα χρόνια της Οθωμανοκρατίας. Κατά την εποχή εκείνη αλλά και παλαιότερα η μετάβασή από την μια όχθη του ποταμού στην άλλη γινόταν αποκλειστικά και μόνο με πλωτά μέσα.
Οι ανάγκες των πολιτών εξυπηρετούνταν με τεχνητές σχεδίες, βάρκες ή μικρού μήκους καραβάκια με τα οποία διέσχιζαν τον ποταμό ώστε να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, ενώ φαίνεται πως για την κάλυψη των αναγκών μεταφοράς ανθρώπων, ζώων και αγαθών είχε κατασκευαστεί στις όχθες του ποταμού μια μεγάλη, ενιαία πλωτή σχεδία. Για τον λόγο αυτό λοιπόν η περιοχή αυτή πήρε το τοπωνύμιο «Καραβόπορος» (από τις λέξεις «καράβι» και «πόρος», όπου σημαίνει πέρασμα), ένα τοπωνύμιο που αντέχει στο χρόνο εδώ και περίπου 140 χρόνια !
Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΕΦΥΡΑΣ
Όπως πληροφορούμαστε από τον τύπο της εποχής η κατασκευή γέφυρας στη θέση «Καραβόπορος», φαίνεται να ξεκίνησε το 1886, δηλαδή λίγα χρόνια μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο Ελληνικό Βασίλειο (1881). Τα νέα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δεδομένα που θα προκύψουν μετά την προσάρτηση, συνυφασμένα με την αύξηση του πληθυσμού, την παντελή έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων που είχαν ως συνέπεια τις συχνές υπερχειλίσεις του ποταμού αλλά και την ανάγκη του πληθυσμού της περιοχής για άμεση επικοινωνία και επαφή θα έχουν ως συνέπεια την απόφαση κατασκευής γέφυρας.
Στην Τρικαλινή Εφημερίδα «ΟΙ ΕΡΓΑΤΑΙ» στο φύλλο της 2ας Μαρτίου 1886, διαβάζουμε:
«ΟΙ ΕΡΓΑΤΑΙ (1886), πρώτες ενέργειες κατασκευής της γέφυρας.
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ
Η κατασκευή της γέφυρας, αποτέλεσε ένα «σωτήριο» έργο για τους Τρικαλινούς και διευκόλυνε σε ένα τεράστιο βαθμό τις καθημερινές τους μετακινήσεις. Επρόκειτο για μια δικτυωτή μεταλλική γέφυρα με μήκος περ. 70 μέτρα και πλάτος μόλις 2.60. Στηρίζεται επάνω σε τρία βάθρα εκ των οποίων τα δύο ακραία έχουν ορθογώνια κάτοψη ενώ το μεσόβαθρο κυκλική (στρογγυλεμένη), ώστε να αντιδρά καλύτερα στην συνεχή πίεση του νερού.
Η μεταλλική κατασκευή του βάθρου συμπληρώνεται από περίτεχνα τοξωτά μεταλλικά παραπετάσματα τα οποία πέρα από διακοσμητικούς λόγους, χρησιμοποιήθηκαν και για την ασφαλέστερη μετάβαση των πολιτών.
Η αποπεράτωση της γέφυρας, έργο ιδιαίτερα δύσκολο και δαπανηρό για τα δεδομένα της εποχής, φαίνεται ότι επετεύχθη το 1902. Στην Τρικαλινή εφημερίδα «ΑΝΑΓΓΕΝΗΣΙΣ» στο φύλλο της 16ης Μαρτίου 1902 διαβάζουμε:
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Με την αποπεράτωση της, η γέφυρα δόθηκε σε χρήση λύνοντας ένα τεράστιο κυκλοφοριακό πρόβλημα πολλών χρόνων. Αυτό το έργο πνοής, υψίστης σημασίας για την τοπική κοινωνία, έλυσε το καθημερινό πρόβλημα εκατοντάδων πολιτών καθώς η γέφυρα συμπεριλήφθηκε στον τότε επίσημο οδικό άξονα Τρικκάλων-Πόρτας (Πύλης) .
Η μετάβαση από την μια όχθη του ποταμού στην άλλη μέσω της νέας γέφυρας, λαμβάνοντας υπόψιν τα δεδομένα της εποχής, γινόταν κυρίως με άλογα, άμαξες και κάρα. Η γέφυρα «Καραβόπορου» ως επίσημος δίαυλος επικοινωνίας της ορεινής και πεδινής περιφέρεις με την πόλη των Τρικάλων, αποτέλεσε επίσης κομβικό σημείο για τις δυνάμεις κατοχής κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι κατακτητές στήνοντας «μπλόκα» επί της γέφυρας έλεγχαν την κίνηση κυρίως προς τον πεδινό και ορεινό άξονα, ο οποίος ήταν και το κέντρο δράσεως αντιστασιακών οργανώσεων, που είχαν ως σκοπό το «σαμποτάζ» και τη δολιοφθορά των φασιστικών και ναζιστικών δυνάμεων. Τα μπλόκα αυτά ήταν ιδιαίτερα σημαντικά για του κατακτητές καθώς είχαν ως κύριο στόχο να ανακόψουν τον ανεφοδιασμό και τον εξοπλισμό των ανταρτών. Στα επίσημα αρχεία της Εθνικής Αντίστασης διαβάζουμε:
ΙΙΙ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ.
6.9.1944: Οι Γερμανοί απεχώρησαν από το Μπελέτσι (Παλαιομονάστηρο) και τη Μ. Πουλιάνα (Πηγή) της περιοχής Τρικκάλων και εγκαταστάθηκαν στη γέφυρα Καραβόπουλο, δυτικά Τρικκάλων. Τμήματα μας τους κτύπησαν κοντά στο χωριό Γουρζί (Λυγαριά) και Τσαγαλή ή Παραπόταμος Ν.Δ. Τρικκάλων και τους προξένησαν σοβαρές απώλειες.
Με το πέρασμα όμως του χρόνου και την εξέλιξη της αυτοκινητοβιομηχανίας ξεκίνησαν να δημιουργούνται τα πρώτα προβλήματα αλλά και τα πρώτα ατυχήματα. Η μεταπολεμική ανάπτυξη της συγκοινωνίας σε συνδυασμό με το στενό πλάτος της γέφυρας θα επιφέρει σοβαρά προβλήματα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η ανάγκη για διαπλάτυνση της γέφυρας, καθώς στο σημείο συνέβησαν αρκετά ατυχήματα, πολλά από αυτά θανατηφόρα.
Στην Τρικαλινή εφημερίδα «ΑΝΑΓΓΕΝΗΣΙΣ» του έτους 1931 διαβάζουμε:
Το κυκλοφοριακό πρόβλημα του «Καραβόπορου» θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί τους Τρικαλινούς έως και την δεκαετία του 60΄. Τα συχνά ατυχήματα αλλά και η ανάγκη για αναβάθμιση του οδικού άξονα θα οδηγήσουν τη Νομαρχιακή Διοίκηση της πόλης στην απόφαση για την ανέγερση μιας καινούργιας γέφυρας η οποία θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των πολιτών με μεγαλύτερη ευκολία και ασφάλεια. Συγκεκριμένα το έργο κατασκευής της καινούργιας γέφυρας θα αποπερατωθεί και θα δοθεί σε χρήση το 1962. Η παλιά γέφυρα θα εγκαταλειφθεί και θα εξυπηρετεί διαχρονικά τις ανάγκες των πολιτών που κινούνταν με ζώα και αυτό έως και την δεκαετία του 70΄.
Η ΠΑΛΙΑ ΓΕΦΥΡΑ «ΚΑΡΑΒΟΠΟΡΟΥ» ΣΗΜΕΡΑ
Από το 1970 περίπου και έπειτα η ιστορική γέφυρα θα εγκαταλειφθεί πλήρως και θα αρχίσει η λεηλασία και κλοπή των μεταλλικών της στοιχείων, κάτι που δυστυχώς συνεχίζεται έως και σήμερα. Από το 1998 ο Δήμος Τρικκαίων θα ξεκινήσει έναν αγώνα διάσωσής της γέφυρας προκειμένου να συντηρηθεί και να αξιοποιηθεί προβάλλοντας ένα σχέδιο ανάπλασης και του περιβάλλοντα χώρου. Διαχρονικά από τότε έχουν γίνει προσπάθειες για αξιοποίηση και συντήρηση της γέφυρας και μέσω Ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Το θέμα έχει φτάσει επίσης και στη Βουλή καθώς αρκετοί βουλευτές των Τρικάλων προσπάθησαν να το προωθήσουν χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το 2009 η παλιά γέφυρα «Καραβόπορου» θα χαρακτηριστεί και επίσημα ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο του Ν. Τρικάλων από την Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας.
Σήμερα, διασχίζοντας κανείς την καινούργια γέφυρα του «Καραβόπορου» μπορεί να αντικρίσει την επιβλητική παλιά γέφυρα η οποία σε πείσμα τόσο των καιρικών συνθηκών όσο και της αδιαφορίας των αρμοδίων φορέων, παραμένει όρθια, κομμάτι ιστορίας και πολιτισμού ηλικίας 100 και πλέον χρόνων.
ΠΗΓΕΣ:
Εφημερίδα «ΟΙ ΕΡΓΑΤΑΙ», Τρίκαλα, φ. 2ας Μαρτίου 1886
Εφημερίδα «ΑΝΑΓΓΕΝΗΣΙΣ», Τρίκαλα, φ. 16ης Μαρτίου 1902
Άρθρο της εφημερίδας «ΑΝΑΓΓΕΝΗΣΙΣ» (28-1-1931)
ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ:
http://ergotexniki.blogspot.com/2014/06/blog-post_4358.html
http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=-266681589
