(AP PHOTO)
Παρά τις ορισμένες θετικές πτυχές του, ένας πρόσφατος νόμος που τροποποιεί τις διαδικασίες των βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία (νόμος αριθ. 7393) θα μπορούσε να εμποδίσει τη συμμετοχή των νεότερων (και μικρότερων) κομμάτων, σύμφωνα με γνωμοδότηση που δημοσιεύθηκε σήμερα από την Επιτροπή Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης που αποτελείται από νομικούς και συνταγματολόγους εμπειρογνώμονες.
Η γνωμοδότηση που συντάχθηκε από κοινού με το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ (ODIHR) και εγκρίθηκε από την Επιτροπή της Βενετίας σε κλειστή συνεδρίαση το περασμένο Σάββατο, ζητήθηκε από την Επιτροπή Παρακολούθησης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Με βάση τις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Άγκυρα τον Μάιο του τρέχοντος έτους μεταξύ αντιπροσωπείας της Επιτροπής της Βενετίας και του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Τουρκίας, του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου, των κομμάτων του Κοινοβουλίου, της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων και ΜΚΟ, η γνωμοδότηση αναγνωρίζει ότι, μετά τη μετάβαση από την κοινοβουλευτική στην προεδρική μορφή διακυβέρνησης το 2018, η Τουρκία έπρεπε να αναθεωρήσει την εκλογική της νομοθεσία.
Εστιάζοντας στη συμμόρφωση του νόμου αριθ. 7323 με τα διεθνή πρότυπα, τους κανόνες και τις πρακτικές, η κοινή γνώμη χαιρετίζει τα θετικά βήματα του εν λόγω νόμου, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του εκλογικού ορίου από 10% σε 7% και της διευκόλυνσης της συμμετοχής στις εκλογές των ψηφοφόρων με προβλήματα όρασης, οι οποίοι, στο παρελθόν, έπρεπε να βασίζονται σε συγγενείς ή άλλους για να κατανοήσουν το ψηφοδέλτιο και να ψηφίσουν.
Ωστόσο, το εκλογικό κατώφλι παραμένει «από τα υψηλότερα στην Ευρώπη», ακόμη και μετά τη μείωσή του. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες που χρησιμοποιούν το αναλογικό σύστημα στις εκλογές είτε δεν έχουν καθόλου νομικό κατώφλι (Φινλανδία, Ιρλανδία, Πορτογαλία ή Ελβετία) είτε ορίζουν ανώτατο όριο 5% (Τσεχική Δημοκρατία, Γερμανία, Πολωνία ή Ρουμανία).
Στην Τουρκία, οι έδρες κατανέμονται σε επίπεδο εκλογικής περιφέρειας και η συντριπτική πλειοψηφία των εκλογικών περιφερειών έχει λιγότερες από δέκα έδρες. Το φυσικό κατώφλι έχει επομένως «σημαντικό αντίκτυπο», σύμφωνα με την Επιτροπή της Βενετίας, καθιστώντας δύσκολο για τα μικρά κόμματα να επιτύχουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση ανάλογη με το επίπεδο υποστήριξής τους – ακόμη και αν ξεπεράσουν το εθνικό κατώφλι του 7%.
Τις καλεί να αναθεωρήσουν
Η γνωμοδότηση συνιστά στις αρχές να επανεξετάσουν κατά πόσον η ισορροπία μεταξύ των αρχών της δίκαιης εκπροσώπησης και της σταθερότητας της κυβέρνησης επιτυγχάνεται με τον σωστό τρόπο, σε συνέχεια της εισαγωγής προεδρικής μορφής διακυβέρνησης.
Επιπλέον, η ανεπαρκής διαβούλευση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και την κοινωνία των πολιτών πριν από την έγκριση του νόμου αντικατοπτρίζει την έλλειψη «πολιτικής συναίνεσης» για τον νόμο. Οι τουρκικές αρχές απέδωσαν την ταχύτητα υιοθέτησης του νόμου στον σχετικά περιορισμένο αριθμό αλλαγών που εισήγαγε ο νόμος και εξήγησαν ότι οι «ανεπίσημες συζητήσεις» σχετικά με τις τροποποιήσεις «διήρκεσαν πάνω από ένα χρόνο» πριν από την υποβολή του σχεδίου στο Κοινοβούλιο.
Ωστόσο, οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης και της κοινωνίας των πολιτών θεώρησαν ότι η συμμετοχή τους ήταν ανεπαρκής. Ενημέρωσαν την Επιτροπή της Βενετίας και τον ΟΔΔΥ ότι δεν πραγματοποιήθηκε καμία δημόσια διαβούλευση κατά τη σύνταξη ή μετά την υποβολή του σχεδίου στο Κοινοβούλιο. Πράγματι, οι περισσότερες προτάσεις σχετικά με το νομοσχέδιο που υποβλήθηκαν από την αντιπολίτευση δεν ελήφθησαν υπόψη.
Μια άλλη τροπολογία καθιστά πιο δύσκολο για τα μικρότερα και νεότερα κόμματα να «βρουν το δρόμο τους» προς το Κοινοβούλιο, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση. Η απαίτηση να έχουν πραγματοποιηθεί δύο συνέδρια κομμάτων σε εθνικό, επαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο, προτού ένα κόμμα μπορέσει να συμμετάσχει στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, αποτελεί «υπερβολικό βάρος» για τα νεότερα κόμματα.
Η γνωμοδότηση εγείρει επίσης ανησυχίες για τα άρθρα 5 και 6 του νέου νόμου, τα οποία αλλάζουν τους κανόνες για τη σύσταση εκλογικών επιτροπών σε επαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο που επιβλέπουν τη διαχείριση της ψηφοφορίας. Η αντικατάσταση ενός συστήματος αρχαιότητας με ένα σύστημα κλήρωσης, σύμφωνα με το οποίο τα δικαστικά μέλη των συμβουλίων θα καθορίζονται «με κλήρωση» μεταξύ των επιλέξιμων δικαστών, οδηγεί σε υποβάθμιση της προβλεψιμότητας του συστήματος και ενδεχομένως καθιστά τον διορισμό πιο επιρρεπή σε πολιτικές πιέσεις και χειραγώγηση.
Επιπλέον, η γνωμοδότηση εγείρει ανησυχίες σχετικά με την κατανομή των εδρών, ακόμη και αν δεν υπάρχει κοινό πρότυπο για την κατανομή των εδρών στον εκλογικό νόμο. Ωστόσο, ενώ τα κράτη είναι ελεύθερα να καθορίσουν τη μέθοδο με την οποία οι ψήφοι που θα δοθούν σε εκλογές μετατρέπονται σε έδρες στο Κοινοβούλιο, η επιλογή της κατανομής των εδρών και ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται μια τέτοια μέθοδος δεν είναι ουδέτερος, αλλά επηρεάζει άμεσα την κατανομή των εδρών.
Λαμβάνοντας υπόψη την αρχή των ίσων ευκαιριών – μία από τις θεμελιώδεις αρχές του εκλογικού δικαίου – η Επιτροπή της Βενετίας και ο ΟΔΔΥ προτρέπουν τις τουρκικές αρχές να παρατηρήσουν τις επιπτώσεις της εφαρμογής της τροποποιημένης μεθόδου κατανομής με ιδιαίτερη έμφαση στα μικρότερα κόμματα.
Πηγή:efsyn.gr
