Φυτεύσεις δέντρων: Βασικές οδηγίες & καλλιεργητικές τεχνικές

Οι δενδρώδεις καλλιέργειες αποτελούν το success-story της ελληνικής γεωργίας. Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα της ΕΕ σε φυτείες οπωροφόρων και ελαιοδέντρων και η τέταρτη σε αμπελώνες κάθε τύπου.

Περίπου το 30% της αξίας της συνολικής παραγωγής προέρχεται από αυτούς τους κλάδους, οι οποίοι κυριαρχούν και στη σύνθεση των εξαγωγών.

Ωστόσο, ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στους υπόλοιπους κλάδους, την περίοδο της κρίσης οι μόνιμες φυτείες επεκτείνονται συχνά με ιδιαίτερα υψηλούς ρυθμούς.

Την περίοδο αυτή, πολλοί γεωργοί προετοιμάζονται για την εγκατάσταση φυτειών. Το αφιέρωμα που ακολουθεί αποτελεί έναν οδηγό για τα οπωροφόρα, τα ακρόδρυα και τους ελαιώνες.

Εγκατάσταση οπωρώνα – καλλιεργητικές τεχνικές

Η εγκατάσταση ενός οπωρώνα είναι μεγάλης σημασίας, καθώς πρόκειται για πολυετή επένδυση και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες για την επιτυχή έκβασή της. Ειδικότερα, θα πρέπει να προσεχθούν οι κλιματικές συνθήκες, καθώς για κάθε είδος οπωροφόρου υπάρχει ένα θερμοκρασιακό εύρος για την ανάπτυξή του. Επίσης, χρειάζεται η επίδραση χαμηλών θερμοκρασιών για τη διακοπή του ληθάργου των οφθαλμών των οπωροφόρων δέντρων. Οι απαιτούμενες ώρες κάτω των 7^oC, που απαιτούνται για τη διακοπή του ληθάργου των οφθαλμών, διαφέρουν από είδος σε είδος. Εφόσον είναι γνωστές οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής, ακολουθεί η επιλογή του είδους και της ποικιλίας που θα καλλιεργηθεί. Σημαντική είναι, επίσης, η επιλογή του κατάλληλου υποκειμένου που θα πρέπει να έχει καλή συμφωνία με την ποικιλία και να ευδοκιμεί στις υπάρχουσες εδαφοκλιματικές συνθήκες.

Αρχική κατεργασία εδάφους

Το έδαφος που θα δεχθεί τα δενδρύλλια πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένο, ώστε να βρίσκεται σε καλή κατάσταση, γιατί η ανάπτυξη των δενδρυλλίων κατά τα πρώτα έτη είναι καθοριστική για τη μελλοντική επιτυχία της εκμετάλλευσης. Αν η εγκατάσταση του οπωρώνα γίνεται σε έκταση που καλλιεργείται για πρώτη φορά, το καλοκαίρι θα πρέπει να πραγματοποιηθεί βαθύ όργωμα που αποβλέπει στην καταστροφή των πολυετών βαθύρριζων ζιζανίων. Στη συνέχεια, ακολουθούν κανονικά οργώματα και πραγματοποιείται ισοπέδωση του χωραφιού για να διευκολυνθούν οι μετέπειτα εργασίες. Χρειάζεται η κατάλληλη διευθέτηση του εδάφους ανάλογα με το σύστημα άρδευσης που θα τοποθετηθεί, ώστε να αποφευχθεί η διάβρωση του εδάφους λόγω της άρδευσης. Εάν κριθεί αναγκαίο, τοποθετείται και στραγγιστικό δίκτυο.

Δειγματοληψία και ανάλυση εδάφους

Για την εκτίμηση της γονιμότητας του εδάφους, είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ανάλυση. Η πορεία εργασίας είναι η ακόλουθη:

Πριν από τη δειγματοληψία, η επιφάνεια του εδάφους στα σημεία δειγματοληψίας καθαρίζεται από τα χόρτα και τις πέτρες. Αρχικά, διαιρούμε τον οπωρώνα σε ομοιόμορφα τεμάχια με βάση το ανάγλυφο του εδάφους, τις διαφορές στο χρώμα του εδάφους, από πλευράς καλλιεργητικής φροντίδας ή τις αμειψισπορές που έχει δεχθεί κ.λπ.

Στη συνέχεια, ορίζουμε πόσα δείγματα θα πάρουμε και από ποια σημεία ανάλογα με το μέγεθος του οπωρώνα, το σχήμα του αγροτεμαχίου και το βάθος της δειγματοληψίας. Ανάλογα με το σχήμα και το μέγεθος των τεμαχίων, ένα έως δύο επιμέρους σημεία δειγματοληψίας ανά στρέμμα είναι ικανοποιητικά, εφόσον η έκταση είναι επίπεδη και ομοιόμορφη μέχρι το βάθος της δειγματοληψίας.

Τα δείγματα που λαμβάνουμε με τον δειγματολήπτη από πολλά σημεία και είναι του ίδιου βάθους ή της ίδιας ομοιογένειας ανακατεύονται καλά και δημιουργούν ένα σύνθετο δείγμα, ώστε τελικά να προκύψει ένα δείγμα προς ανάλυση γύρω στο 1-1,5 κιλό ανά 10 στρέμματα.

Τα σημεία της δειγματοληψίας θα πρέπει να είναι μακριά από σπίτια, δρόμους, εργοστάσια και από οπουδήποτε έχει επέμβει ο άνθρωπος. Ακόμη, δεν πρέπει να γίνονται δειγματοληψίες στα σύνορα του χωραφιού και σε χαρακτηριστικά σημεία, όπως π.χ. σαμάρια, θέσεις που νεροκρατούν κ.ά. Συνήθως, υπάρχουν δύο τρόποι πορείας και λήψης δειγμάτων από ένα ομοιογενές αγροτεμάχιο.

Κατά τον πρώτο, μπορούμε να κινηθούμε σε τεθλασμένη γραμμή μέχρι να καλυφθεί όλη η επιφάνεια του χωραφιού, ενώ κατά το δεύτερο η κίνηση γίνεται σε σχήμα Χ, με ένα κεντρικό σημείο και τέσσερα περιφερειακά. Για την ταυτοποίηση του δείγματος, αναγράφονται σε ετικέτα τα στοιχεία προέλευσής του, όπως ονοματεπώνυμο παραγωγού, δήμος, δημοτικό διαμέρισμα, τοποθεσία, αριθμός αγροτεμαχίου, ποικιλία, υποκείμενο και ηλικία των δέντρων.

Για τις δενδρώδεις καλλιέργειες, πραγματοποιείται η λήψη δύο δειγμάτων σε βάθη 0-30 και 30-60 εκ. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται ανάμειξη δειγμάτων προερχόμενων από διαφορετικά βάθη. Η δειγματοληψία θα πρέπει να γίνεται νωρίς, πριν από την εγκατάσταση της καλλιέργειας. Σχετικά με την εποχή παραλαβής των δειγμάτων, ιδανική για τα δέντρα θεωρείται η περίοδος από τις αρχές φθινοπώρου έως το τέλος Φεβρουαρίου και η συχνότητα των δειγματοληψιών κάθε 3-4 χρόνια.

Προετοιμασία και εναλλαγή καλλιεργειών

Πριν από τη φύτευση των δενδρυλλίων, είναι σκόπιμη η ενσωμάτωση με όργωμα στο έδαφος οργανικής ουσίας (κοπριά), φωσφορικών και καλιούχων λιπασμάτων με βάση την εδαφολογική ανάλυση. Αναφορικά με την προσθήκη οργανικής ουσίας, συστήνεται η χορήγηση 2-3 τόνων «χωνεμένης» κοπριάς ανά στρέμμα κάθε 2-3 έτη στα τέλη του φθινοπώρου με αρχές του χειμώνα.

Η ποσότητα φωσφόρου και καλίου θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα της ανάλυσης του εδάφους. Ενδεικτικά, για δενδρύλλια μηλιάς και αχλαδιάς, η ενσωμάτωση στο έδαφος 25-40 κιλών Ρ₂O₅/στρέμμα και 10-28 κιλών Κ₂O/στρέμμα πριν από τη φύτευση των δενδρυλλίων τα εφοδιάζει τα πρώτα χρόνια.

Για φύτευση ακτινιδίων, ενδεικτικές τιμές είναι 30-35 κιλά P₂O₅/στρέμμα και 25-30 κιλά Κ₂Ο/στρέμμα. Επίσης, μπορούν να γίνουν επεμβάσεις, αν κριθεί απαραίτητο, για τη βελτίωση του pH του εδάφους. Ειδικότερα, η βελτίωση ενός όξινου εδάφους γίνεται με προσθήκη ασβεστίου (CaO).

Ιδιαίτερη μέριμνα δίνεται στην εναλλαγή των καλλιεργειών. Η καλύτερη είναι όταν τα οπωροφόρα δέντρα ακολουθούν ύστερα από αγροστώδη φυτά μεγάλης καλλιέργειας.

Μεγάλη προσοχή χρειάζεται, όταν η φύτευση ακολουθεί βαμβάκι και λαχανοκομικά φυτά λόγω του κινδύνου προσβολής των δενδρυλλίων από ασθένειες (π.χ. αδρομυκώσεις). Προσοχή, επίσης, χρειάζεται όταν γίνεται επαναφύτευση παλιών οπωρώνων. Δυστυχώς, λόγω της περιορισμένης καλλιεργήσιμης γης και του μικρού γεωργικού κλήρου, οι παραγωγοί αναγκάζονται να καταφύγουν σε επαναφυτεύσεις οπωρώνων με δέντρα του ίδιου είδους, με δυσμενή αποτελέσματα (μείωση ανάπτυξης και παραγωγικότητας). Για ορισμένα οπωροφόρα, η αντιμετώπιση του προβλήματος γίνεται με την επιλογή του κατάλληλου υποκειμένου. Παραδείγματος χάρη, το υποκείμενο αμυγδαλοροδακινιάς GF 677 επιτρέπει την επαναφύτευση στη ροδακινιά. Το εν λόγω υποκείμενο εισήχθη από τη Γαλλία το 1967 από το πρώην Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δέντρων Νάουσας. Επίσης, για τη μηλιά το υποκείμενο ΜΜ111 είναι το πιο ενδεδειγμένο από τη σειρά των υποκειμένων ΕΜ και ΜΜ.

Φύτευση

Μετά από την προετοιμασία του εδάφους, ακολουθεί η σήμανση των θέσεων των δέντρων, σύμφωνα με το σχέδιο φύτευσης που έχει αποφασιστεί να γίνει η εγκατάσταση του οπωρώνα. Τα συστήματα φύτευσης, που χρησιμοποιούνται, είναι τα εξής:

α) Κατά τετράγωνα: Τα δέντρα φυτεύονται στις κορυφές ενός τετραγώνου. Το σύστημα αυτό επιτρέπει την καλλιέργεια του οπωρώνα προς δύο κάθετες μεταξύ τους κατευθύνσεις.

β) Κατά ρόμβους: Τα δέντρα φυτεύονται στις κορυφές ενός ισόπλευρου τριγώνου. Το σύστημα αυτό επιτρέπει την κατεργασία του εδάφους προς τρεις κατευθύνσεις, καθώς και τη φύτευση 15% περισσότερων δέντρων σε σχέση με το σύστημα κατά τετράγωνα.

γ) Κατά γραμμές: Εφαρμόζεται κυρίως στις πυκνές φυτεύσεις με νάνα υποκείμενα. Το σύστημα συνιστάται για εντατικά συστήματα καλλιέργειας, όπως ατρακτοειδής θάμνος, παλμέττα και μονόκλωνο υπέρπυκνο.

Η εποχή φύτευσης ποικίλλει ανάλογα με το είδος του οπωροφόρου και τις κλιματικές συνθήκες. Τα φυλλοβόλα οπωροφόρα μπορούν να φυτευτούν μετά την πτώση των φύλλων, από το φθινόπωρο μέχρι το τέλος του χειμώνα, πριν αρχίσει να εκπτύσσεται η νέα βλάστηση. Σε ψυχρές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, προτιμάται η φύτευση να γίνεται προς το τέλος του χειμώνα με αρχές της άνοιξης, γιατί διάφορα είδη μπορεί να πάθουν ζημιές λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και να νεκρωθούν. Όλα τα φυλλοβόλα δέντρα φυτεύονται γυμνόρριζα, εκτός από τη φιστικιά που φυτεύεται με μπάλα χώματος.

Μετά από τη σήμανση των θέσεων, στο σημείο όπου θα φυτευτεί το δενδρύλλιο, ανοίγεται λάκκος και ακολουθεί η φύτευση που αποβλέπει να φέρει το ριζικό σύστημα του δενδρυλλίου σε στενή επαφή με το έδαφος.

Οι λάκκοι ανοίγονται σε διαστάσεις που εξαρτώνται από την κατάσταση του εδάφους και από το μέγεθος του ριζικού συστήματος του δενδρυλλίου. Η διάνοιξη των λάκκων γίνεται με φτυάρι ή με μηχανικό τρυπάνι που προσαρμόζεται σε γεωργικό ελκυστήρα. Όμως, χρειάζεται προσοχή, καθώς σε υγρά και βαριά εδάφη λόγω της χρήσης του μηχανικού τρυπανιού μπορεί να δημιουργηθούν σκληρά τοιχώματα στον λάκκο που εμποδίζουν την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Το βάθος φύτευσης είναι τέτοιο, ώστε μετά το γέμισμα του λάκκου να βρίσκεται το δενδρύλλιο περίπου στο ίδιο ύψος που ήταν και στο φυτώριο. Το σημείο ένωσης εμβολίου υποκειμένου πρέπει να μένει έξω από το έδαφος. Το γέμισμα του λάκκου με κοπριά και λιπάσματα πρέπει να αποφεύγεται, γιατί μπορεί να προκαλέσει ζημιά στις ρίζες.

Όταν τα δενδρύλλια διαμορφώνονται σε οπωροφόρο φράχτη (παλμέττα, ατρακτοειδές, μονόκλωνο υπέρπυκνο), γίνεται υποστύλωσή τους πάνω σε 3-4 σύρματα, κατανεμημένα σε ομοιόμορφα ύψη. Το πρώτο σύρμα απέχει από το έδαφος 0,80 – 1 μέτρο. Οι πάσσαλοι, ύψους 2,5-3 μ., τοποθετούνται κατά μήκος των γραμμών φύτευσης κάθε 15-20 μ. Στις μηλιές, παραδείγματος χάρη, κατά τη φύτευση, σύμφωνα με το μονόκλωνο υπέρπυκνο (super spindle) σύστημα, οι αποστάσεις φύτευσης κυμαίνονται στα 3-3,5 μ. μεταξύ των γραμμών και 0,60 μ. επί της γραμμής.

Το υποκείμενο Μ9 είναι η καλύτερη επιλογή για όλες τις ποικιλίες, εκτός από εκείνες που είναι πολύ μειωμένης ανάπτυξης, όπως π.χ. Delicious τύπου spur. Προτιμάται η εγκατάσταση αντιχαλαζικών διχτυών για την προστασία των καρπών από το χαλάζι, αλλά και από τα ηλιακά εγκαύματα.

Αρχικές φροντίδες οπωρώνα

Αφού ολοκληρωθεί η φύτευση των δενδρυλλίων, ιδιαίτερη φροντίδα χρειάζεται το επόμενο διάστημα. Τα δενδρύλλια είναι ευαίσθητα σε ακραίες καιρικές συνθήκες, σε εχθρούς και ασθένειες. Οι πρώτες καλλιεργητικές φροντίδες αποσκοπούν στη γρήγορη ανάπτυξη και στην πρώιμη είσοδό τους στην καρποφορία.

Η άρδευση είναι απαραίτητη και τα δενδρύλλια πρέπει να ποτίζονται με μικρές ποσότητες νερού σε συχνά χρονικά διαστήματα, καθώς το ριζικό σύστημα είναι περιορισμένο.

Ο έλεγχος των ζιζανίων είναι, επίσης, σημαντική εργασία, καθώς τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τα δενδρύλλια σε θρεπτικά στοιχεία, φως και νερό. Η καταπολέμησή τους μπορεί να γίνει με σβάρνισμαή με κάλυψη της επιφάνειας του εδάφους κοντά στα δενδρύλλια με άχυρο ή άλλες οργανικές ουσίες που εμποδίζουν το φύτρωμα και την ανάπτυξη ζιζανίων. Η ζιζανιοκτονία πρέπει να αποφεύγεται ειδικά το πρώτο έτος και ακολούθως να χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες που είναι γνωστό ότι για τις συνθήκες της περιοχής δεν προκαλούν ζημιές στα νεαρά δενδρύλλια. Τέλος, απαιτείται επιμελής διενέργεια φυτοπροστασίας για την αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών.

Γενικές οδηγίες φύτευσης ακρόδρυων

1. Έλεγχος υγείας δενδρυλλίων

Το φυτωριακό υλικό θα πρέπει να είναι εγγυημένο τόσο από τη φυτοϋγειονομική πλευρά, όσο και ως προς την ταυτότητα της ποικιλίας. Το ριζικό σύστημα στα δενδρύλλια θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από νηματώδεις, κοκκοειδή, βακτηριακό καρκίνο, σηψιριζίες και ασθένειες του λαιμού και να είναι πλούσιο θυσανώδες, διότι αυτό θα δώσει το πρώτο καλό ξεκίνημα την άνοιξη. Όσον αφορά το υπέργειο τμήμα, αυτό θα πρέπει να είναι καθαρό από ασθένειες και βακτηριακές προσβολές.

2. Προετοιμασία εδάφους

Η προετοιμασία του εδάφους είναι αποφασιστικός παράγοντας τόσο για την επιτυχία της ριζοβολίας όσο και για τη μετέπειτα εξέλιξη του δέντρου. Όργωμα, νύχι και φρέζα, θα πρέπει να γίνονται σε στραγγισμένα εδάφη και ποτέ σε λασπερά. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην επιφανειακή στράγγιση, ώστε να υπάρχει εύκολη διέξοδος των νερών σε στραγγιστικά δίκτυα. Ένας τρόπος είναι η κατασκευή σαμαριών φύτευσης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

3. Τρόπος φύτευσης

Η τελική προετοιμασία του χωραφιού θα πρέπει να γίνει με ένα πολύνυχο, έτσι ώστε η επιφάνεια να μην έχει ανωμαλίες. Γίνεται το τετραγώνισμα και προτείνουμε το σύστημα φύτευσης να γίνει σε τετράγωνα (σύστημα κατά ορθογώνια). Στη συνέχεια, τοποθετούμε τα σημάδια στις θέσεις φύτευσης, μικρά καλάμια, τα οποία αργότερα θα χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη των νέων δενδρυλλίων. Το άνοιγμα των λάκκων θα πρέπει να γίνεται με φτυάρια, τόσο όσο χρειάζεται για κάθε δενδρύλλιο και το βάθος φύτευσης να είναι τόσο ώστε το εμβόλιο να είναι τουλάχιστον 10 εκ. πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Μέσα στον λάκκο δεν ρίχνουμε τίποτα (ο χαλκός είναι πολύ τοξικός για τη ρίζα), εκτός από μυκόρριζες. Σκεπάζουμε με φρέσκο επιφανειακό χώμα και το πατάμε ελάχιστα, καθώς δεν ισχύει η θεωρία «πατάμε για να μην παίρνει αέρα η ρίζα». Αν ο χειμώνας είναι ξηρικός, κάνουμε και πότισμα συντήρησης.

Διαβάστε σχετικά: 

• Εχθροί και ασθένειες που πρέπει να γνωρίζει ο καλλιεργητής
• Αποδόσεις και οικονομικά στοιχεία για κάθε καλλιέργεια
• Ανάγκες λίπανσης των ακρόδρυων

Καλλιέργεια Αμυγδαλιάς

Οι αποστάσεις φύτευσης εξαρτώνται από την ποικιλία, το χρησιμοποιούμενο υποκείμενο και τον τρόπο συγκομιδής. Στα μεγάλης ανάπτυξης υποκείμενα και μηχανικής συγκομιδής (ομπρέλα), οι αποστάσεις είναι 4-6 μέτρα μεταξύ των γραμμών, ανάλογα με το μηχάνημα συγκομιδής πρωτίστως και με τη λαιμαργία της ποικιλίας δευτερευόντως. Όμως, σήμερα με τα καινούργια υποκείμενα χαμηλής ανάπτυξης, η φύτευση μπορεί να γίνει και 1 μέτρο επί της γραμμής και 3,5 μέτρα μεταξύ των γραμμών.

Σε αυτή την περίπτωση, η συγκομιδή γίνεται με κομπίνα, όπως αυτές για τη συλλογή της ελιάς, με πολύ καλά αποτελέσματα. Ωστόσο, η διαμόρφωση των δέντρων πρέπει να γίνει έτσι, ώστε να εφαρμοστεί αυτός ο τρόπος συγκομιδής. Αρκετοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι στο μέλλον θα επικρατήσει αυτός ο τρόπος συγκομιδής, γιατί έτσι μειώνεται πολύ το κόστος.

Υποκείμενα

Το υποκείμενο GF677 είναι λαίμαργο και έχει πολύ καλή συμφωνία με τις ποικιλίες. Αξιοποιεί πολύ καλά τα ξηρικά και με υψηλό ασβέστιο εδάφη, ενώ είναι ευαίσθητο στους νηματώδεις και στο βερτιτσίλιο. Εξίσου λαίμαργο είναι και το υποκείμενο Cadaman, το οποίο έχει πολύ καλή συμφωνία με τις ποικιλίες και είναι πολύ ανθεκτικό στους νηματώδεις και το ασβέστιο. Τα νέα υποκείμενα είναι το Rootpac-R και το Rootpac-20. Αυτά που θα χρησιμοποιηθούν για πυκνές φυτεύσεις είναι το Rootpac-20 για φυτεύσεις 1-2 μ. επί της γραμμής και 3-4 μ. μεταξύ των γραμμών και τo Rootpac-R για φυτεύσεις 2-3 μ. επί της γραμμής και 4 μ. μεταξύ των γραμμών. Το σύστημα διαμόρφωσης θα είναι ελεύθερο γραμμικό χωρίς σύρματα και πασσάλους για να μπορεί να γίνει μηχανοσυλλογή.

Ποικιλίες

Οι νέες αυτογόνιμες ποικιλίες Σολέτα, Ισαμπελόνα, Γκουάρα και Αβιχόρ και οι ποικιλίες Φερανιές – Τέξας σε χαμηλά υποκείμενα και πυκνή φύτευση. Στις Φερανιές-Τέξας, ο επικονιαστής καλό είναι να φυτευτεί κάθε 3η σειρά και κάθε 3ο δέντρο. Είναι το πιο καλό σύστημα για μη αυτογόνιμες ποικιλίες, οι οποίες έχουν το πλεονέκτημα της μεγάλης παραγωγής, θέλουν όμως κατάλληλο κλάδεμα καρποφορίας, έτσι ώστε να έχουμε καλή ποιότητα καρπού και αντίστοιχα μεγάλη ποσότητα παραγωγής.

Καλλιέργεια Καρυδιάς

Ως υποκείμενα για τα καρύδια σήμερα χρησιμοποιούμε, κυρίως, σπορόφυτα του Juglans regia, τα οποία είναι δέντρα μεγάλης ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, οι αποστάσεις φύτευσης είναι 6-8 μ. επί της γραμμής και 8-10 μ. μεταξύ των γραμμών.

Το υποκείμενο Ρaradox είναι ανθεκτικό στους νηματώδεις και το Agrobacterium tumefaciens, οι ποικιλίες παράγουν μεγαλύτερο καρπό και καλύτερο χρώμα ψίχας. Το υποκείμενο αυτό, για να μη χάσει τις ιδιότητές του, θα πρέπει η αναπαραγωγή του να γίνεται μεριστωματικά. Η διαμόρφωση των δέντρων καρυδιάς μπορεί να είναι κύπελλο με τρεις έως πέντε βραχίονες ή διαμόρφωση σε σχήμα πυραμίδας χωρίς κόψιμο της κορυφής. Σίγουρα και οι καρυδιές θέλουν κλάδεμα καρποφορίας.

Ποικιλίες

• Franquette: Ποικιλία καλής ποιότητας, 46% ψίχα, πολύ παραγωγική. Βλαστάνει αργά την άνοιξη (1.500 ώρες ψύχους) και είναι κατάλληλη για ορεινές ημιορεινές περιοχές.
• Hartley: Ποικιλία καλής ποιότητας, 45% ψίχα, συνίσταται για πεδινές περιοχές.
• Chandler: Πολύ παραγωγική ποικιλία, 52% ψίχα, πολύ καλή ποιότητα καρπού.

Καλλιέργεια Φιστικιάς

Υποκείμενα

Το υποκείμενο Τσικουδιά (Pistacia terebinthus cv tsikoudia) θεωρείται το πιο κατάλληλο για τη χώρα μας. Είναι ανθεκτικό στη φυτόφθορα και έχει πολύ καλή συγγένεια με τις ποικιλίες. Το νέο υποκείμενο UCB1 για τη φιστικά, που διαδίδεται και στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, θεωρείται ότι έχει καλές ιδιότητες, αλλά η αξία του θα φανεί αφού διαδοθεί.

Ποικιλίες

Ποντίκη: Μεγάλο μέγεθος καρπού, γευστική, τραγανή, πράσινη σάρκα. Ανοιχτός καρπός 90%-95%, παραγωγική ποικιλία.

Αιγίνης: Πολύ καλή ποικιλία, παραγωγική, πλαγιόκλαδη, πολύ καλή ποιότητα καρπού (τραγανή πράσινη ψίχα) και πρέπει να διαδίδεται. Πολύ υψηλό ποσοστό ανοιχτών καρπών 70%.

Νυχάτη: Παραγωγική, μεγάλο μέγεθος καρπού, τραγανή πράσινη ψίχα, ανοιχτοί καρποί 50%. Αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες, θέλει 800-1.000 ώρες ψύχους και ξηρά-θερμά καλοκαίρια.

Στη φύτευση των επικονιαστών ισχύει το σύστημα κάθε 3η σειρά και κάθε 3ο δέντρο. Καλύτεροι επικονιαστές είναι οι κλώνοι Γ και Δ. Όσον αφορά τις αποστάσεις φύτευσης συνιστάται 6-7 μ. επί της γραμμής και 6-7 μ. μεταξύ των γραμμών.

Βασικές οδηγίες για τη σωστή εγκατάσταση Ελαιώνα

Η καλλιέργεια της ελιάς στη χώρα μας έχει ένα τόσο μεγάλο παρελθόν, όσο και ο πολιτισμός που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας. Ουσιαστικά, για τη χώρα μας, δεν αποτελεί μόνο μια καλλιέργεια, αλλά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας μας.

Στις μέρες μας, η καλλιέργεια της ελιάς, είτε βρώσιμη είτε για παραγωγή ελαιολάδου, υπόσχεται υψηλές αποδόσεις σε όσους την εμπιστευτούν και ξεκινήσουν. Ωστόσο, για να γίνουν οι υποσχέσεις πράξη, θα πρέπει να ξεπεραστούν δύο πολύ σοβαροί παράγοντες, που συχνά οδηγούν στην αποτυχία της εγκατάστασης ελαιώνα.

Ο πρώτος παράγοντας αφορά θέματα πριν την εγκατάσταση των δένδρων. Σε αυτόν περιλαμβάνονται οι κλιματικές συνθήκες, η ύπαρξη ή μη άρδευσης, εδαφολογικοί παράγοντες και, ο κυριότερος όλων, ένα υγιές φυτό (πολλαπλασιαστικό υλικό).

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά θέματα καλλιεργητικών τεχνικών, που ξεκινούν από την στιγμή της φύτευσης έως τα δένδρα να έρθουν στην παραγωγική τους φάση.

Τα προβλήματα που είναι δυνατόν να προκύψουν από τον πρώτο παράγοντα ξεπερνιούνται ως εξής:

– Με εδαφολογική εξέταση του εδάφους που θα δεχθεί τα ελαιόδεντρα.

– Με καθοδήγηση από υπεύθυνο γεωπόνο για τις πιθανές ποικιλίες που ευδοκιμούν στην συγκεκριμένη περιοχή.

– Με την επιλογή κατάλληλου φυτωρίου για την προμήθεια των φυτών.

Ο τελευταίος παράγοντας αυτός είναι ίσως ο σημαντικότερος, που θα εγγυηθεί τη σωστή και επιτυχή εγκατάσταση του ελαιώνα. Μολυσμένα φυτά είτε από μύκητες, είτε από άλλους παθογόνους οργανισμούς (βακτήρια), οδηγούν σε ποσοστό 100% στην αποτυχία του ελαιώνα. Όπως μας έχει δείξει η εμπειρία μας στην Πρότυπη Φυτωριακή Μονάδα Τσιπά, πολλά δέντρα προέρχονται από ξένες χώρες, χωρίς έλεγχο, ή από φυτώρια άλλων χωρών που βρίσκονται σε περιοχές που έχουν τεθεί σε καραντίνα, λόγω του βακτηρίου xylella fastidiosa. Για τον λόγο αυτό, η προμήθεια των φυτών θα πρέπει να γίνεται μόνο από επιχειρήσεις φυτωρίων που μπορούν να προμηθεύουν, μαζί με τα δέντρα τους, το κατάλληλο πιστοποιητικό φυτοϋγείας και διατηρούν μητρικά δέντρα ελεγμένα. Σε αντίθετη περίπτωση, τα φυτά δεν είναι ασφαλή για τον παραγωγό.

Τα προβλήματα που είναι δυνατόν να προκύψουν από τον δεύτερο παράγοντα ξεπερνιούνται ως εξής:

– Σωστή απόσταση φύτευσης ανάλογα με την περίπτωση

– Ανάλογα με την ποικιλία και με το αν η έκταση είναι αρδευόμενη, τότε γίνεται α) κανονική ενδεδειγμένη φύτευση, από 4×6 μέτρα έως 5×7 μέτρα το ανώτερο, β) πυκνή φύτευση με κυπαρισσοειδές σχήμα δέντρων και αποστάσεις φύτευσης 3×6 μέτρα ή γ) γραμμική φύτευση, με τις αποστάσεις φύτευσης να είναι 1,8-2 μέτρα επί των γραμμών και η μεταξύ των γραμμών απόσταση να είναι 3,5-4 μέτρα.

Τρόπος ανάπτυξης των νεαρών δενδρυλλίων

1. Άνοιγμα λάκκου ανάλογα με τον όγκο της ρίζας.
2. Στο βάθος του λάκκου ρίχνουμε 250-300 γραμμάρια σύνθετο λίπασμα.
3. Σκεπάζουμε το λίπασμα με 5-10 πόντους χώμα.
4. Τοποθετούμε το δενδρύλλιο και τον πάσαλο που θα στηρίξει το δέντρο.
5. Κλείνουμε τον λάκκο, φροντίζοντας να έρθει σε καλή επαφή το χώμα με την μπάλα του δένδρου και ποτίζουμε το νεαρό δενδρύλλιο που μόλις έχουμε φυτέψει.
6. Ακολουθούν διαφυλλικοί ψεκασμοί με τα κατάλληλα σκευάσματα (μυκητοκτόνα-εντομοκτόνα-θρέψης) που θα μας συστήσει ο γεωπόνος με τον οποίο συνεργαζόμαστε.
7. Τον πρώτο χρόνο από Οκτώβριο έως Μάρτιο μία φορά τον μήνα ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα.

Τα πρώτα βήματα για τη φυτεία ακτινιδίου

1. Έδαφος

Το έδαφος, που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την εγκατάσταση ενός ακτινιδεώνα, οργώνεται πριν από τη φύτευση σε βάθος 30-40 cm. Το όργωμα αποσκοπεί στην καταστροφή των πολυετών ζιζανίων και στην ορθή διαχείριση του εδάφους, που είναι απαραίτητη για τη σωστή ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δέντρων. Πριν από το όργωμα, λαμβάνονται δείγματα εδάφους και γίνονται αναλύσεις, με βάση τα αποτελέσματα των οποίων καθορίζεται το είδος και η ποιότητα των χημικών λιπασμάτων, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των δέντρων. Το έδαφος καλό είναι να ανήκει στην κατηγορία των όξινων εδαφών ή στα ουδέτερα, με pH από 6,5 έως 7,5. Τα εδάφη με ενεργό ασβέστιο πάνω από 3% θα πρέπει να αποφεύγονται, διότι κατά την ανάπτυξη του φυτού θα παρουσιαστεί χλώρωση.

2. Εγκατάσταση

Κατά την προετοιμασία, συνιστάται η προσθήκη 3-5 τόνων κοπριάς, αν υπάρχει δυνατότητα 20-30 kg υπερφωσφορικού και 20-30 kg θειικού καλίου. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται με μπάλα χώματος και χρονικά από τα τέλη φθινοπώρου μέχρι και την άνοιξη. Οι ποικιλίες της ακτινιδιάς, που καλλιεργούνται κατά κόρον στην Ελλάδα, είναι οι Τσεχελίδης και Hayward. Η ακτινιδιά φυτεύεται κατά ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή γραμμές. Οι αποστάσεις φύτευσής της, ανάλογα με το σύστημα διαμόρφωσης, είναι οι εξής:

α) Σύστημα Tαφ: Μεταξύ των γραμμών 3-3,5 m και επί της γραμμής 4-5 m.

β) Κρεβατίνα: Μεταξύ των γραμμών 4-5,5 m και επί των γραμμών 3,5-4 m.

Επειδή το φυτό είναι σταυρογονιμοποιούμενο, θα πρέπει και οι αντίστοιχοι επικοντιστές να μπουν σε σωστή διάταξη, ώστε να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα. Η σχέση αρσενικών με τα θηλυκά είναι ένα αρσενικό για επτά θηλυκά.

3. Φροντίδες

Η ακτινιδιά χρειάζεται σταθερή υγρασία και επειδή το κύριο ριζόστρωμα είναι επιφανειακό και ειδικά την καλοκαιρινή περίοδο τα ποτίσματα είναι συχνότερα, η εγκατάσταση του αρδευτικού συστήματος θα πρέπει να είναι σωστά μελετημένη. Ανάλογα με τη σύνθεση του εδάφους και τις ανάγκες του φυτού, πρέπει να χρησιμοποιούνται και οι αντίστοιχες ποσότητες νερού, ώστε να μην προκαλούνται προβλήματα ασφυξίας στο ριζικό σύστημα. Από τον πρώτο χρόνο και καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ακτινιδεώνα είναι αναγκαίο να διενεργούνται συχνά ποτίσματα, ίσως και κάθε δεύτερη μέρα, κατά τη βλαστική περίοδο και ιδιαίτερα κατά την καρπόδεση και καθ’ όλη τη περίοδο αύξησης του καρπού.

Εγκατάσταση νέου οπωρώνα ποικιλίας αχλαδιάς Sissy

1. Κατεργασία εδάφους

Για την εγκατάσταση νέου οπωρώνα ισχύει ότι περίπου και για όλες τις ποικιλίες αχλαδιάς. Φροντίζουμε να γίνει καλή κατεργασία του εδάφους πριν από τη φύτευση με βαθιές αρόσεις (ακόμη και δύο τον αριθμό) για καταπολέμηση των ζιζανίων, στο τέλος καλοκαιριού. Μόλις μπει ο χειμώνας κάνουμε εδαφολογική ανάλυση, ώστε να δούμε αν πρέπει να κάνουμε κάποιες διορθωτικές κινήσεις είτε πριν είτε μετά τη φύτευση, αλλά και για να αποφασίσουμε μαζί με τον παραγωγό ποιο θα είναι το κατάλληλο υποκείμενο για το χωράφι του.

2. Yποκείμενα

Σήμερα εμβολιάζουμε την ποικιλία Sissy με πέντε διαφορετικά υποκείμενα (ΒΑ29, Adams, MC, OHF40, Cydonia of provence), τα οποία έχουν εξαιρετική συγγένεια με την ποικιλία και μας δίνουν διαφορετικές δυνατότητες στο χωράφι σε σχέση με το είδος του εδάφους, το ph, την πυκνότητα της φύτευσης κ.λπ.

3. Συστήματα φύτευσης

α) Κυπαρισσάκι

Υπάρχει στην Ευρώπη εδώ και 20 χρόνια και χρησιμοποιείται με μεγάλη επιτυχία για αυξημένες αποδόσεις και γρήγορη απόσβεση της αρχικής εγκατάστασης. Αφορά στη φύτευση τουλάχιστον 200 φυτών ανά στρέμμα, σε αποστάσεις 1,2 m φυτό από φυτό και 4 m ανάμεσα στις γραμμές με μέγιστο ύψος τα 3,4 m. Τα νεαρά δενδρύλλια χρειάζεται να δεθούν το αργότερο την άνοιξη του ιδίου έτους φύτευσης στα σύρματα της παλμέτας, ώστε να μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα καλό ριζικό σύστημα για τη στήριξή τους (η αχλαδιά είναι γνωστό ότι έχει επιφανειακό ριζικό σύστημα), αλλά και για να έχουμε τα πρώτα λυγίσματα των ετήσιων βλαστών πάνω στα σύρματα, ώστε να δημιουργηθούν τα πρώτα καρποφόρα όργανα του ερχόμενου έτους.

β) Παλμέτα

Η ελεύθερη παλμέτα είναι αυτό που χρησιμοποιείται κυρίως από τους Έλληνες παραγωγούς. Αφορά τη φύτευση 125-130 φυτών ανά στρέμμα σε αποστάσεις φύτευσης 2,3-2,5 m φυτό από φυτό και 3,6 m ανάμεσα στις γραμμές, με μέγιστο ύψος τα 3,5 m. Σε αυτή την περίπτωση, επειδή κόβουμε τα δενδρύλλια στα 0,80 cm περίπου στο ύψος του πρώτου σύρματος, δεν είναι απαραίτητο να έχουμε κάνει εγκατάσταση παλμέτας την ίδια χρονιά, αλλά μπορούμε να την εγκαταστήσουμε την ερχόμενη άνοιξη.

Με αυτή την πρακτική, οι παραγωγοί μοιράζουν τα έξοδα εγκατάστασης σε δύο χρονιές. Κατά την εγκατάσταση των νεαρών δενδρυλλίων προτείνουμε στους παραγωγούς τη χρήση ζεόλιθου στον λάκκο φύτευσης σε δοσολογία 0,5 – 1 krg ανά θέση μαζί με μικροοργανισμούς (μυκόρριζες, τριχόδερμα κ.λπ.). Τα δύο αυτά συστατικά συνεργάζονται εξαιρετικά καλά και δίνουν μοναδικά αποτελέσματα ιδιαίτερα τα πρώτα έτη της εγκατάστασης.

4. Καλλιεργητικές Φροντίδες

Οι ανάγκες σε νερό τα δύο πρώτα χρόνια είναι κανονικές, με μία μέση χορήγηση ανά εβδομάδα. Από το δεύτερο καλοκαίρι και μετά, φροντίζουμε να στερούμε το νερό από το φυτό, ώστε να το αναγκάζουμε να δημιουργεί καρποφόρα όργανα (χορήγηση νερού κάθε 12ήμερο, χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα, καθώς εξαρτάται πάντοτε από τις συνθήκες του χωραφιού).

Σε ό,τι αφορά τη λίπανση, φροντίζουμε να δίνουμε λύση ξεχωριστά για κάθε παραγωγό, καθώς οι εδαφολογικές συνθήκες είναι διαφορετικές σε κάθε χωράφι, άρα και οι ανάγκες καθενός. Σε κάθε περίπτωση, λαμβάνεται υπόψη κάθε φορά η εκάστοτε εδαφολογική ανάλυση, καθώς και η καλοκαιρινή φυλλοδιαγνωστική, ώστε να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Γράφουν: Θ. Σωτηρόπουλος, τακτικός ερευνητής ΕΛΓΟ-«Δήμητρα», Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δέντρων Νάουσας
Χρήστος Τσιπάς, φυτωριούχος
Δημήτρης Ευαγγελόπουλος, γεωπόνος, παραγωγός ακτινιδίου
Μιχάλης Τσεσμελής, γεωπόνος
Κεμπαπίδου Σοφία, γεωπόνος

Από:ypaithros.gr