Η τερηδόνα είναι μία πολύ συχνή πάθηση των δοντιών, η οποία δημιουργείται από τα κατάλοιπα των οξέων που παράγονται από τα βακτήρια του στόματός μας, προκαλώντας σοβαρή ζημιά κυρίως στο σμάλτο (εξωτερικό σκληρό στρώμα) των δοντιών. Επηρεάζει το 60-90% των μαθητών και τη συντριπτική πλειοψηφία των ενηλίκων.
Προκαλείται από την επίδραση των οξέων στην επιφάνεια του σμάλτου. Το οξύ παράγεται, όταν τα σάκχαρα που περιέχονται στα τρόφιμα ή στα ποτά, αντιδρούν με τα βακτήρια που υπάρχουν στην επιφάνεια του δοντιού. Το παραγόμενο οξύ οδηγεί σε αφαλάτωση. Διαδικασία κατά την οποία αφαιρούνται σταδιακά διάφορες σημαντικές ουσίες από το δόντι όπως, το ασβέστιο και το φωσφορικό άλας.
Η τερηδόνα εκδηλώνεται αρχικά, από ένα σημείο στις σχισμές του δοντιού, συχνά κρυμμένο από την όραση, ή ανάμεσα από τα δόντια, καταστρέφοντας την εξωτερική σκληρή επιφάνεια του δοντιού (αδαμαντίνη). Στη συνέχεια, η φθορά εξαπλώνεται στο πιο μαλακό και ευαίσθητο σημείο του δοντιού, την οδοντίνη. Το αποδυναμωμένο σμάλτο καταρρέει για να σχηματίσει μια κοιλότητα (τρύπα ή δομική βλάβη) και το δόντι καταστρέφεται προοδευτικά. Η τερηδόνα μπορεί επίσης να επιτεθεί και στις ρίζες των δοντιών. Αυτό είναι συνηθέστερο στους ηλικιωμένους.
Το σάλιο βοηθά στην αραίωση και στην εξουδετέρωση του οξέος που προκαλεί απομετάλλωση και αποτελεί σημαντική φυσική άμυνα κατά της τερηδόνας. Εκτός από την εξουδετέρωση του οξέος της πλάκας και την ανάσχεση της απομετάλλωσης του σμάλτου, το σάλιο παρέχει μια πληθώρα μετάλλων, η οποία «επουλώνει» το σμάλτο, μόλις τα οξέα εξουδετερωθούν. Η διαδικασία αυτή συμβαίνει πολλές φορές κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Όταν η απομετάλλωση υπερβαίνει τη δραστηριότητα του σιέλου για πολλούς μήνες, τότε παρατηρείται διάσπαση της επιφάνειας του σμάλτου, πράγμα που οδηγεί σε κοιλότητα. Οι κοιλότητες, ακόμη και σε παιδιά που δεν έχουν μόνιμα δόντια, μπορούν να έχουν σοβαρές και διαρκείς επιπλοκές όπως, πόνο, απόστημα, απώλεια ή σπάσιμο δοντιού, πρόβλημα μάσησης και μόλυνση.
Τερηδόνα, το χρονικό της φθοράς
Η τερηδόνα προκαλείται από τη φθορά των δοντιών, μια διαδικασία που εμφανίζεται με την πάροδο του χρόνου. Το χρονικό εκδήλωσης της, έχει ως εξής:
Πλάκα: Η οδοντική πλάκα είναι μια κολλώδης μεμβράνη που καλύπτει τα δόντια. Όταν τα σάκχαρα και το άμυλο δεν καθαριστούν άμεσα από τα δόντια, τότε τα βακτήρια τρέφονται από αυτά και σχηματίζουν πλάκα. Η πλάκα που παραμένει στα δόντια μπορεί να σκληρύνει πάνω ή κάτω από τη γραμμή των ούλων δημιουργώντας έτσι, πέτρα.
Επιθέσεις οξέων: Τα οξέα απομακρύνουν τα μέταλλα του σμάλτου των δοντιών. Αυτή η διάβρωση προκαλεί μικρά ανοίγματα ή τρύπες στο σμάλτο – το πρώτο στάδιο των κοιλοτήτων. Μόλις το σμάλτο φθαρεί, τα βακτήρια και το οξύ μπορούν να φτάσουν στο επόμενο στρώμα των δοντιών που ονομάζεται οδοντίνη. Το στρώμα αυτό είναι μαλακότερο από το σμάλτο και λιγότερο ανθεκτικό στα οξέα. Η οδοντίνη έχει μικροσκοπικούς σωλήνες που επικοινωνούν άμεσα με το νεύρο του δοντιού, προκαλώντας ευαισθησία.
Η καταστροφή συνεχίζεται: Καθώς η φθορά προχωρά, τα βακτήρια και τα οξέα συνεχίζουν την πορεία τους στο εσωτερικό του δοντιού που αποτελείται από νεύρα και αιμοφόρα αγγεία, προκαλώντας πρήξιμο και πόνο.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι το δόντι που υπέστη φθορά, δεν αντικαθίσταται και η μόνη αντιμετώπιση, είναι η έγκυρη διάγνωση και το σφράγισμα.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας είναι οι ακόλουθοι:
- Η θέση των δοντιών: Η αποσύνθεση εμφανίζεται συχνότερα στα οπίσθια δόντια (γομφιοί κ πρόδρομοι). Τα δόντια αυτά έχουν πολλές αυλακώσεις, κοιλώματα και κρησφύγετα, που μπορούν να συλλέξουν σωματίδια τροφίμων. Με αποτέλεσμα, να υπάρχει δυσκολία στο καθάρισμα τους.
- Κακή διατροφή: Τα γλυκά, τα σνακ και ορισμένα ποτά, διευκολύνουν τα βακτήρια στην παραγωγή οξέος που βλάπτει το σμάλτο των δοντιών.
- Ανεπαρκές βούτρισμα: Όταν δεν πραγματοποιείται βούτσισμα των δοντιών μετά από κάθε γεύμα, η πλάκα ξεκινά να κάνει την εμφάνισή της και τα πρώτα στάδια της τερηδόνας μπορούν να ξεκινήσουν.
- Έλλειψη φθορίου: Το φθόριο είναι ένα φυσικό μεταλλικό στοιχείο που βρίσκεται στο νερό και είναι γνωστό ότι βοηθά στην επιβράδυνση της διαδικασίας απομετάλλωσης. Είναι επίσης ένα συνηθισμένο συστατικό στην οδοντόκρεμα και τα στοματικά διαλύματα.
Συμπτώματα
Τα σημεία και τα συμπτώματα των κοιλοτήτων ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση και την έκταση τους. Όταν η δομική βλάβη είναι στο αρχικό στάδιο, ενδέχεται να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα. Καθώς η αποσύνθεση προχωρά τότε εκδηλώνονται τα εξής:
- Πονόδοντος
- Ευαισθησία των δοντιών
- Ήπιος έως οξύς πόνος ύστερα από κατανάλωση γλυκού, ζεστού ή κρύου
- Ορατές οπές ή κοιλότητες
- Καφέ, μαύρο ή άσπρο στίγμα στην επιφάνεια του δοντιού
- Πόνος κατά τη διαδικασία του δαγκώματος
Θεραπεία
Η βασική θεραπεία της κοιλότητας του δοντιού είναι η εξόρυξη της αποσύνθεσης και η πλήρωση από διάφορα υλικά (σύνθετες ρητίνες, αμάλγαμα, πορσελάνη). Η εκτεταμένη αποσύνθεση, μπορεί να απαιτήσει την εξαγωγή του δοντιού.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, υπήρξε έντονη διαμάχη σχετικά με την πιθανή βλάβη της υγείας από τη χρήση υλικού αμαλγάματος υδραργύρου για την πλήρωση των κοιλοτήτων. Μεγάλη έρευνα έδειξε ότι δεν υπάρχουν έγκυρα επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη σχέση μεταξύ της παρουσίας αμαλγάματος στο στόμα και της συστηματικής νόσου.
Η Επιστημονική Επιτροπή Αναδυόμενων και Πρόσφατα Εντοπισμένων Κινδύνων για την Υγεία (SCENIHR) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιβεβαίωσε ότι τόσο το αμάλγαμα υδραργύρου, όσο και τα εναλλακτικά υλικά πληρώσεως, όπως σύνθετες ρητίνες, υαλοϊονομερή κονία και κράματα χρυσού, είναι ασφαλή για χρήση στην αποκατάσταση του δοντιού. Ωστόσο, η σύμβαση της Μιναμάτα (2013), περιλαμβάνει συμφωνία, για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντικών σφραγισμάτων, που περιέχουν αμάλγαμα υδραργύρου, παγκοσμίως.
Πρόληψη
Η καλή οδοντιατρική και στοματική υγιεινή μπορεί να αποτρέψει τη τερηδόνα. Ακολουθούν μερικές συμβουλές πρόληψης.
Βρέφη έως 2 ετών
- Καθαρισμός των δοντιών του μωρού μόλις εμφανιστεί το πρώτο δόντι.
- Το βούρτσισμα των δοντιών του βρέφους να γίνεται με μαλακή οδοντόβουρτσα και μόνο με νερό.
- Απαγορεύεται η χρήση οδοντόκρεμας. (εκτός και αν υπάρχει υψηλός κίνδυνος ανάπτυξης οδοντικής αποσύνθεσης, π.χ. παιδιά με ειδικές ανάγκες, πάντα με συμβουλή γιατρού).
Παιδιά από 2 και άνω
- Χρησιμοποιείται μια μικρή ποσότητα οδοντόκρεμας φθορίου, μεγέθους μπιζελιού 1.000-1500 ppm. (Οι παιδικές οδοντόκρεμες με χαμηλές συγκεντρώσεις φθορίου, π.χ. 500 ppm, απαιτούν περαιτέρω έρευνα πριν τη χρήση τους).
- Το βούρτσισμα να γίνεται δύο φορές την ημέρα, το πρωί και τη νύχτα λίγο πριν τον ύπνο.
- Το βούρτσισμα των δοντιών να γίνεται πάντα υπό την επίβλεψη ενός ενήλικα.
Ενήλικες
- Βούρτσισμα με οδοντόκρεμα φθορίου. Το βούρτσισμα των δοντιών να γίνεται τουλάχιστον δύο φορές τη μέρα και ιδανικά, μετά από κάθε γεύμα, χρησιμοποιώντας οδοντόπαστα που περιέχει φθόριο.
- Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο. Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση οδοντικών προβλημάτων.
- Νερό βρύσης. Τα περισσότερα δημόσια ύδατα περιέχουν φθόριο, το οποίο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της τερηδόνας. Προσοχή! Το εμφιαλωμένο νερό δεν περιέχει φθόριο.
- Οδοντικά στεγανωτικά. Το στεγανωτικό είναι μια προστατευτική, πλαστική επικάλυψη που εφαρμόζεται την επιφάνεια μάσησης των οπίσθιων δοντιών. Σφραγίζει τα αυλάκια που τείνουν να συλλέγουν τρόφιμα, προστατεύοντας το σμάλτο των δοντιών από την πλάκα και τα οξέα. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, συνιστά οδοντικά στεγανωτικά στα παιδιά σχολικής ηλικίας. Έχουν διάρκεια ζωής αρκετά χρόνια πριν αντικατασταθούν, ωστόσο, πρέπει να ελέγχονται τακτικά.
votanonkipos.gr
