Επιφυλάξεις για το σχέδιο Κατρούγκαλου αλλά και τα φορολογικά
Κριτική στις θέσεις της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό ασκεί στην έκθεσή του που δόθηκε στη δημοσιότητα το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής αντιπροτείνοντας τη διατήρηση τριών ταμείων, μεταξύ αυτών και του ΟΓΑ ως ανεξάρτητου φορέα ασφάλισης των αγροτών, αντί για τη συγχώνευση σε ένα ενιαίο σχήμα (ΕΦΚΑ).
Οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι με αυτό τον τρόπο το σύστημα θα ήταν καλύτερα διαχειρίσιμο «σε συνθήκες οικονομικής κρίσης». Ωστόσο αυτό δεν είναι το μοναδικό σημείο του σχεδίου Κατρούγκαλου στο οποίο στέκεται η έκθεση καθώς διατυπώνονται μια σειρά από ερωτηματικά για το κατά πόσο «τελικά μπορεί να οδηγήσει σε ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα».
Ειδικότερα επισημαίνεται ότι:
– Η κυβέρνηση ουσιαστικά εφαρμόζει στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου το νόμο 3863/2010 που αφορά στη εθνική και ανταποδοτική σύνταξη αλλά και τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Μάλιστα σε ο,τι αφορά τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος των επικουρικών ταμείων, αυτή αντικαταστάθηκε από τον κανόνα βιωσιμότητας χωρίς όμως να διευκρινίζεται ξεκάθαρα τι ακριβώς θα περιλαμβάνει.
– Η κύρια σύνταξη θα εξαρτάται από τις εισφορές ολόκληρου του ασφαλιστικού βίου με χαμηλότερους συντελεστές υπολογισμού της τελικής παροχής. Σχετικά με το ποσοστό αναπλήρωσης οι αλλαγές θα είναι άμεσες και δεν προβλέπεται κανένα μεταβατικό καθεστώς όπως προέβλεπε ο νόμος 3863/2010, ενώ θα αγγίζουν το 60-65% τη στιγμή που οι θεσμοί εμμένουν σε 50-55%.
– Μετά το 2018 παλιές και νέες συντάξεις θα έλθουν στα ίδια επίπεδα καταργώντας σταδιακά την προσωπική διαφορά. Σημειώνουμε ότι από τη μία πλευρά η κυβέρνηση με τη σταδιακή μείωση της προσωπικής διαφοράς μεταθέτει το τίμημα στο μέλλον, με ένα στοίχημα υψηλού ρίσκου ότι η οικονομική μεγένθυση να καλύψει τις μειώσεις που θα έλθουν. Από την άλλη πλευρά είναι θετική η προσπάθεια της κυβέρνησης για οροφές στις διπλές συντάξεις και για κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων.
– Σε ό,τι αφορά τις επικουρικές συντάξεις, οι μειώσεις είναι αναπόφευκτες έως και το 2018 λόγω του ελλείμματος του ΕΤΕΑ που θα αγγίξει τα 730 εκατ. ευρώ ως απόρροια της μη εφαρμογής της ρήτρας μη μηδενικού ελλείμματος. Οι μειώσεις θα είναι κλιμακωτές από 2% έως και 30%, ενώ θα γίνει προσπάθεια να διασωθούν οι χαμηλές επικουρικές.
– Θα ήταν καλύτερο να υπάρχουν τρία ταμεία, όπως το ΙΚΑ για τους μισθωτούς, ο ΟΑΕΕ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και ο ΟΓΑ για το σύνολο των αγροτών, λόγω διαχειριστικής ανεπάρκειας σε συνθήκες οικονομικής κρίσης.
– Οι ενιαίοι κανόνες θα σημαίνουν και νέες μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους.
– Δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
– Το σχέδιο νόμου ουσιαστικά δεν οδηγεί στην ανταποδοτικότητα των εισφορών – παροχών και συνεπώς υποκαθορίζει τα κίνητρα για εργασία.
– Υψηλές ασφαλιστικές εισφορές αποτελούν εμπόδια στη μείωση της ανεργίας.
– Πρόβλημα υπάρχει και πιθανόν θα ενταθεί και ως προς τις ασφαλιστικές εισφορές που πρέπει να εισπραχθούν.
– Προτάσεις σύμφωνα με τις οποίες ο τρίτος πυλώνας που αναφέρεται στην ιδιωτική ασφάλιση, με την κατάλληλη εποπτεία μπορεί να συμβάλλει θετικά.
Πέραν αυτών, η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού διατυπώνει επιφυλάξεις για την επάρκεια των δημοσιονομικών μέτρων του 2016 αλλά και για τους κινδύνους που εγκυμονούν πιθανές νέες φορολογικές επιβαρύνσεις. Ειδικότερα σημειώνει ότι «την κοινή βάση (σ.σ. μετά την ψήφιση του μνημονίου) συσκοτίζει συχνά η ρητορική της πολιτικής αντιπαράθεσης και η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων».
Τονίζουν, ωστόσο, ότι η μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία ψήφισης του τρίτου μνημονίου συνιστά μείζον πολιτικό γεγονός και σοβαρό λόγο αισιοδοξίας.
Αναγνωρίζουν πάντως ότι μόνο η ανάπτυξη θα θωρακίσει τη διαδικασία ελάχιστης συνέχισης της διαδικασίας αυτής και θα αποτρέψει ουσιαστικά μελλοντικούς κινδύνους.
Αναφερόμενοι στον αναπροσανατολισμό της οικονομικής πολιτικής μετά τη συμφωνία με τους Θεσμούς τον χαρακτηρίζουν ως θαρραλέο και τον πιστώνουν προσωπικά στον Πρωθυπουργό.
Τονίζουν, ωστόσο, ότι το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειας θα εξαρτηθεί και από τη στάση της αντιπολίτευσης.
«Παρά τις απαισιόδοξες απόψεις που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς από τεχνικής άποψης, η μακροοικονομική διαχείριση μπορεί να πετύχει και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις να εφαρμοστούν. Βέβαια δεν πρέπει να υποτιμάται ο κίνδυνος να αποτύχει το πρόγραμμα πολιτικά», συμπεραίνουν οι καθηγητές που έχουν συντάξει την έκθεση.
Όπως αναφέρουν «αρκετές μεταρρυθμίσεις του Μνημονίου στηρίζονται στην οικονομική λογική και εν πολλοίς έχουν αναπτυξιακή και κοινωνική διάσταση. Ισορροπημένα εφαρμοζόμενες και με τις απαραίτητες διορθώσεις θα προετοιμάσουν το έδαφος για την επιστροφή σε συνθήκες διατηρήσιμης ανάπτυξης».
